تك توران : خبرگزاری مهر اطلاعیه ای را از
سازمان هلال احمر منتشر کرد که در آن به نقاط قوت و ضعف و ارائه برخی پیشنهادها در
خصوص مدیریت زلزله اذربایجان اشاره شده بود. در این گزارش از برگزاری ۱۶ هزار
مراسم ترحیم از سوی سازمان هلال احمر خبر داده شده بود. خبرگزاری مهر توضیح بیشتری
درباره جزئیات برگزاری این ۱۶ هزار مراسم ارائه نداد و اعلام نکرد که این مراسم
برای چند نفر برگزار شده است.
http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/11/121124_l06_earthquake91_dr_soleimani_hygiene.shtml
این اولین باری نیست که در ایران اتفاقی می افتد و دسترسی به آمار و ارقام آن
یا امکان پذیر نسیت، یا قابل اعتماد. هر بار هم گمانه زنی هایی در مورد چرایی آن
به ذهن متبادر می شود.
شاید این موضوع بیشتر به خاطر نداشتن مرکزی که آمار را گردآوری کند، به دلایل
امنیتی، یا برای حفظ آرامش عمومی و خلاصه به هزار و یک دلیل دیگر باشد که در نهایت
به نوعی، آمار واقعی و قابل استناد را از دسترس رسانه ها دور می کند.
زلزله اخیر در منطقه ارسباران آذربایجان نیز شاهدی بر این مدعاست. تازه این جا
گاهی کار بدتر هم می شود، وقتی که دو یا سه سازمان مستقلا درباره یک موضوع آمارهای
متفاوتی ارائه می دهند. مشکل زمانی بغرنج تر می شود که پای آمارهای غیر رسمی و
مشاهدات شاهدان عینی نیز وسط کشیده می شود.
غلامحسین مسعودی، نماینده اهر و هریس فردای روز زلزله در مصاحبه با ایلنا - که
پس از مدتی از روی خروجی خبرگزاری حذف شد - صحبت از مرگ حدود یک هزار نفر به میان
آورد، در حالی که سایت کلمه به نقل از برخی از پزشکان که به مناطق زلزله زده سرکشی
کرده بودند آمار یک هزار و پانصد نفری کشته شده ها را گزارش کرد. در همین زمان
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از ۳۰۶ کشته سخن می گوید. در همین روز آمارهای
مدیریت بحران و اورژانس کشور از مرگ ۳۰۸ نفر در زلزله خبر می داد.
در میان به هم ریختگی آمار و ارقام تلفات جانی، محمدرضا رحیمی، معاون اول رییس
جمهور نیز مرگ ۲۵۳ نفر یعنی عددی که استاندار آذربایجان شرقی اعلام کرده بود را
تایید کرد. نکته جالب تر اظهارات خلیل ساعی، مدیر کل ستاد بحران آذربایجان شرقی،
بود که کشته شدن ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر را آماری غیر رسمی می دانست و بر مرگ ۲۲۷ نفر صحه
می گذاشت.
با این همه تفاوت در آمار که عمدتا از سوی مسئولان دولتی ارائه شده بود، مصطفی
محمد نجار، وزیر کشور، که به همراه هیئتی توسط یک هلی کوپتر برای بازدید مناطق
زلزله زده رفته بود به خبرنگاران گفت: "هنوز از میزان تلفات و خسارت ناشی از
زمین لرزه آذربایجان شرقی آمار دقیقی ارائه نشده است."
به گزارش خبرگزاری فارس بیش از یک هفته پس از وقوع زلزله مرتضی اکبرپور، معاون
آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور گفت: آمار نهایی تلفات زلزله آذربایجان
شرقی امروز در کارگروهی متشکل از وزارت بهداشت، پزشکی قانونی و استانداری
آذربایجان بررسی و مشخص می‌شود." او تناقض در ارائه ی آمار کشته شدگان در
زلزله را طبیعی توصیف کرد و افزود: " آمار کشته شدگان از سوی پزشکی قانونی،
وزارت بهداشت و درمان و استانداری آذربایجان به ترتیب ۲۲۷ ،۳۱۰ و ۲۵۲ نفر اعلام
شده است."
در همین اثنا خبرگزاری مهر اطلاعیه ای را از سازمان هلال احمر منتشر کرد که در
آن به نقاط قوت و ضعف و ارائه برخی پیشنهادها در خصوص مدیریت زلزله اذربایجان
اشاره شده بود. در این گزارش از برگزاری ۱۶ هزار مراسم ترحیم از سوی سازمان هلال
احمر خبر داده شده بود. خبرگزاری مهر توضیح بیشتری درباره جزئیات برگزاری این ۱۶
هزار مراسم ارائه نداد و اعلام نکرد که این مراسم برای چند نفر برگزار شده است.
گزارش این خبرگزاری هشت روز پس از وقوع زمین لرزه منتشر شد و اگر در این مدت
برای هر قربانی سه مراسم (شب اول٬ شب سوم و هفتم) برگزار شده باشد٬ تعداد قربانیان این حادثه به بیش
از پنج هزار نفر می‌رسد.
در این گزارش تاکید شده پس از اتمام مرحله امداد و نجات و آغاز اسکان اضطراری
حضور برخی از سازمان ها و نهادهای عضو مدیریت بحران در مناطق زلزله زده با تاخیر
همراه بود و در بسیاری موارد حتی با حضور این نهادها به دلیل عدم ارائه خدمات
مناسب این خلأ توسط هلال احمر جبران شده است در حالی که وظیفه هلال احمر نبوده است.
خبرنگاران و امدادگران اعزامی به مناطق زلزله زده، آمارهای جزئی دارند. مثلا
خبرنگاری که شخصا به چند روستا سر زده است می گوید: در روستای باجه باج که تقریبا
صد درصد تخریب شده بود ۳۶ تن کشته شده بودند، اما در چوبانلار که فاصله کمی با
باجه باج دارد و آنجا هم صد درصد تخریب شده است ۲ نفر کشته شده اند. در دیغدیغان
تعداد کشته ها ۱۹ نفر است. او می گوید: به نظر نمی رسد تعداد کشته ها خیلی بیشتر
از ۳۰۰ نفر باشد، چرا که این روستاها از ویران شده ترین مناطق زلزله زده بودند و
آمارهای روستا به روستا در گفت و گوهایم با همکاران دیگر نیز در همین حدود بود.
حال واقعا تعداد کشته شدگان زلزله چند نفر است و این همه تشتت در آمار از کجا
سرچشمه می گیرد؟ به راستی چرا مسئولان آمار دقیقی ارائه نمی کنند؟ آیا آمار کشته
شدگان زلزله مقوله ای امنیتی قلمداد می شود یا وضعیت سازمانها و نهادهای مسئول
چنان نابسامان است که آمار دقیقی ندارند و یا اساسا دلایل دیگری موجب این ابهام می
شود؟
