باشلیق:
تورک میللتلری
دونیادا داغینیق فورمادا یاشاییرلارسا اونلارین بیر آرایا گلمه سینه اورتادا بیر
سیرا ایلیشگیلری یارالتماق، اونلارین آراسیندا کولتوره ل علاقه لری قورماق لازیم
گؤرونور.
بو آرادا تبریز تورک دونیاسیندا اؤزونه عایید ده یرلی یئری لازیملی
اهمییتی واردیر. ایندی اوزون بیر یول باشلانیشیندا دایانان تورکمنلر، گله جه یه
ایناملی اولاراق دونیا تورکلریله علاقه لر یارالتماق آماجیندادیرلار. تورکمن خالقی بیزه هئچده غریبه ده ییلدیرلر.
اونلارلا تبریز هابئله آذربایجان خالقینین آراسیندا یئنی ایلگیلر آچیلماقدادیر.
ایندی بو آرادا عیراق تورکمنلری خالقی نین
کولتوره ل ایشلرینین اوغروندا چالیشان «جودت نجار»لا آپاردیغیمیز دانیشیغی قوللوقلارینیزا
تقدیم ائدیریک.
■ مومكونسه اؤزونوزو بيزه آرتيق
تانيتديرين؟
جودت نجار: آديم
(جودت جرجيس لطيف)، تانينميش تاخما آديم (جودت نجار)دير، 1963- اونجو ايلينده
«اربيل»- ين يوكسك قالاسينين، طوسخانا كوچه سينده گؤزومو دونيايا آچميشام.
ايلك، أورتا ليسه يي اربيلده اولان مكتب لرده بيتيرديم. بير چوخ سياسي نه ده
نلرده ن دولايي و توركمن مجاديله سينه قاتيلديغيم اوچون. يونيوه رسيته ده
اوخوماغا ايمكان بولاماديم، و اوخوماغا آرا وئرديم. 2006- ايلينده كركوكدا آچيلان
(اؤزگوريونيوه رسيته) ده ياسا بؤلومونه آلينيب، شيمدي ايسه ياسانين (حقوق رشته
سينين) ايكينجي صينفيني بيتيرديم، گله جك اوخوتما ايلينده اؤيرهنمه يه
باشلاياجاغيم. ائولييم (2 قيز، 3 اوغلان) جوجوغو باباسييام. تانرييا شوكور
ياشاميمدان چوخ راضييام.
■ دئدیگینیزه گؤره بورا قده ر
عیراق تورکلری کولتورونون گئنیشلنمه سی حاقدا بیر سیرا ایشلر گؤروبسونوز.
بوگؤردوگونوز ايشلر حاققيندا بيزه ايضاح وئرين؟
جودت نجار: صدام
رئژيمي كوردوستان بؤلگه سينده ن چكيلديكده ن سونرا، بيز توركمنلر اورادا
بولونان كورد و آسورلار ايله آچيق سياسته باشلاديق چونكو قاباقجادان بوتون عیراقليلارا
پارتييالاردا و يا سياسي قوروپلاردا چاليشماق ياساق ايدي. ايشته 1991- اينجي ايلين
آياقلانما سونراسيندا توركمن سياستي آچيق مجاديله يه باشلاركن ايلك دؤنه 1994-
اونجو ايلده (توركمن ائلي) پارتيياسي آچيليركن، اونون سياسي دفترينين بير اؤيه سي
اولدوم. پارتييانين كنگره سينده ن سونرا ديش ايليشكيلر دفترينين مودورو اولدوم.
1999- اونجو ايلده كنديميزه اؤزگور
و سربست بير (توركمن كولتور ده رنه يي)آچيب، جبهه ده ن آيريلديق چونكو
چاليشماميز سينيرلي و اَليميزله ديليميز باغلي اولموشدور. بو نه ده نله (ده رنك
ده) اؤزگورجه سينه چاليشماغا باشلاديق. ده رنه يين ايلك كنگره سينده ده رنه يين
باشقاني اولاراق سئچيلديم. ديگرياندان كوردوستان بولگه سينده يئني پارليمان و
حؤكومت اولوشتورولدو.
دونيانين هريئرينده اولدوغو
دئموكراسي پرئنسيپلرينده ن فايدالاناراق، بيز توركمنلر كورد
قارداشلاريميزدان آيريلماق ايسته مه ديك و ايلك كوردوستان حؤكومتي اولوشوركن
منده بو حؤكومتده ايلك دؤنه اولاراق توركمنليگي تمثيل ائده ره ك دؤولت باخاني
اولدوم.
2002- اينجي ايلده دؤولت باخاني
يانيندا بؤيوك بير سئچيم سونراسي (كوردوستان بؤيوك مجليسي)نين بيرينجي گئنل
سئكرئتئرليگيني قازانديم.
2004- اونجو ايلده ده رنه ييميز،
ايكينجي كنگره سيني ياپديقدا يئنه ده ده رنه يين باشقاني سئچيلديم. 2008- اينجي
ايلين سون آيلاريندا دا اوچونجو كنگره سئچيملري اوچون حاضيرليغي شيمديدهن ياپماقداييز.
■ تبریزحاقدا دوشونجه لرینیزده
ن ده بیزه دانیشین؟
جودت نجار: تبریز
آدی بیزیم اوچون چوخ مقدس بیر آد دیر. تبریز دئدیگیمیز فیکیر دئمکدیر،
دویغولاریمیزین بیر آرایا گلمه سی دئمک دیر. کولتوره ل بیرلیک، برابر لیگیمیزده ن
دانیشماق دیر. تبریز دئدیگیمیز زامان سئوگی، سایقی و اونون سئویملی و حؤرمتلی
خالقیندان، اینسانلاریندان دانیشماقدیر. حقیقت ده- ده من تبریزی شؤیله گؤروره م.
ناسیل دونیاداکی کورد میلله تینین، خیریستییان، و یا عرب میلله تینین دوشونجه
لرینده اؤزلرینه عایید مقدس یئرلری، مقدس گؤروشلری، مقدس فیکیرلری وار، بیزده ائله
بو اساسدا اربیل ده ن گلدیگیمیز زامان تبریزی تورکمنلر اوچون، اؤزوموز اوچون مقدس بیر یئربیلیریک. دئمک بیز
یالنیز تبریزی بوش- بوشونا گؤرمک اوچون گلمه میشیک، تبریزه گلمه گیمیزده - ن مقصد
تبریزده ن چوخ شئی لر اؤیره نمک دیر. تبریز بیزیم اوچون چوخ اؤنملی بیر مکتب دیر.
بیزیم اوچون چوخ اؤنملی بیر فیکیر مکتبی دیر. تبریز بیزیم اوچون قارداشلیق،
بیرلیک، برابرلیک مقصدی دیر. من بیر نئچه گون تبریز ده اولموشام. ساغ اولسونلار
تبریزلی تورک و آذربایجانلی دوسلاریمیز، قارداشلاریمیزی. بیزیم اوچون چوخلو زحمتلره
قاتلاشدیلار، اونلارلا بیرگه چوخلو مسئله لر حاققیندا دانیشیقلار آپارمیشیق،
خصوصیله مدنی علاقه لر حاققیندا بیر سیرا دانیشیقلاریمیز اولوب. نهایت بو سونوجا
چاتدیق کی بو قارداشلاریمیزلا بیر چوخ فرهنگی علاقه لر آرایا قویا بیله ریک. بیزیم
فیکریمیزجه چالیشیریقسا بیزیم فرهنگی علاقه لریمیزی بیر آرایا گتیرمک له بیر سیرا
دونیادا یاشایان تورک قارداشلاریمیزلادا ایلگی لر یارالدا بیله ریک. اولا بیلر کی
بو ایشلر اساسیندا بیزیم تورک مدنیتیمیز آرا یئرلره گیرمه ده ن ثابیتله شیب، کندی
مدنییتیمیزی اورتایا قویدوغوموز زامان بو فرهنگ داها آرتیق بللی اولوب اینکیشاف
تاپا بیلسین.
■ تبریزده داها نه لر گؤردونوز؟
جودت نجار:
بورادا بیر داها گؤردوکلریم میللی دوشونجه لی اینسانلار، منیم ایچیمده چوخ شئیلر
یارالدا بیلدی. آرزی ائده ردیم کاش بو بیرلیک، بو قارداشلیق، بو گوجلو لوک باشقا
تورک میللتلرینده- ده اولایدی. من تبریز ده گؤردویوم بو دوسلوق، بو قارداشلیق، بو
بیرلیک حقیقت ده تورکمن میلله تینده- ده اولسایدی، بو اوزون سنه لرده چوخ ده یرلی
شئی لره صاحیب ایدیک. من ایکی دؤنه تبریزه گلمیشم. بو گؤروشلرین چوخ فرقلری
وارایدی. بو گؤروشلرده چوخ تورلو- تورلو اینسانلارلا گؤروشدوک، تورلو- تورلو
آرخاداشلارلا فیکیر آل وئر ائتدیک، بو آردا بؤیوک تورک خالقی نین مدنی وارلیغی
حاققیندا دانیشدیق، حقیقتده- ده بو بیزیم اوچون چوخ اؤنملی اولدو، من دؤندویوم
زامان بو مسئله لر حاققیندا اؤز آرخاداشلاریملا بحث ائتمیشیک.
■ بوردایاشایان تورکلر حاقدا نه
یینیز وار دئمه یه؟
جودت نجار: بیز
هر یئرده اولوروقسا اورانین دؤولتلرینه سایقی حؤرمتیمیز اولدوغو حالدا، اونلارین
هامیسیندان تک بیر ایسته ییمیز وار، اودا بو کی بیز تورکلره دونیادا اینسانلار
کیمی یاشاماغا ایمکان یارالتسینلار، حاقلاریمیز، حقوقلاریمیز قورونسون. بیز ایندی
آللاها شوکور اولدوغوموز، یاشادیغیمیز کوردوستاندا کورد خالقی ایله یاشادیغیمیز،
الده ائتدیگیمیزتجروبه اساسیندا، ایسته ییمیز بوردا کی تورکلرده ن بودور، اونلاردا
عین تجروبه لر اساسیندا یاشاسینلار. بیز اوردا تک دونیانین تورکمنلری اولان،
یئریمیز اولمادیغی زامان، دؤولت ایچینده بیر هیئتیمیز اولمادیغی زامان کورد میلله
تی ایله چوخ مسئله لر جهتینده بیرلیگیمیز واردیر. بو گؤزه ل سیاستی یاپدیغیمیز
زامان چوخلو ایمکانلارا صاحیب اولا بیلدیک. او جومله ده ن کولتوره ل مسئله لر اوزه
رینده، اؤیره تیم مسئله لرده، سییاسی مسئله لرده، سوسییال مسئله لرده و بو
کیمی قونولاردا.
آرزیمیز بوایدیکی
بو تجروبه لری الده ائدیب اوندان اوغور قازاندیغیمیز اوچون بو تجروبه لر فیکیر
بیرلیگی ایله داها زنگین لشیب، ایمکان اولدوغو زامان تجروبه لریمیزی باشقالارینادا
چاتدیرا بیلک. البته او آرزییا بوگون گلیب چاتمیشیق.
■ بو حاقدا داها نه ایشلر گؤرمه
یه چالیشیب سیز؟
جودت نجار:
تبریز، بیرداها دئدیگیم کیمی منیم اوچون چوخ اؤنملی بیر یئردیر. تورکمنلر اوچون
چوخ اؤنملی بیر یئردیر. بیز اسگی ده ن بابالاریمیزدان دا دینلردیز، اربیلده، ده
اسگی شارکی چیلار وارایدی، بیزیم بؤیوک اوستادلاریمیز اربیلده شارکی دئدیکلری
زامان تبریزین شآدینا یازیلان شارکی لاردان باشلاردیلار. بیزیم بؤیوک دئییجیمیز
«حیدر باکال» کی اونا «حیدر کچل» ده دئیردیلر، او دئی له مه گینی باشلادیغی زامان
تبریز شارکیسی ایله باشلاردی. یا باشقا بیریسی ده وارایدی کی ماشینچیلارا یاغ
وئردیگی زامان بو شارکینی اوخویاردی: ماشینا میندیر منی/ ماشیندان ائندیر منی/ بئش
آلتون فاضلا وئرره م/ تبریزه یئتیر منی.
بو بیزیم اورداکی
اینسانلارین دوشونجه سی ایدی، دئمک تبریز اسگی بیر مملکت اولدوغو حالدا بیزیم
اوچون چوخ مقدس (قودسال) بیر مملکت دیر. بیز تبریزه بئله باخمیریق کی تکجه میللی
فیکیرلر بورادان چیخاجاق! یوخ! اینسانی فیکیرلر بورادان چیخاجاق، کولتوره ل
فیکیرلر تبریزده ن چیخاجاق دیر. بورا بؤیوک بیر شاعیرلر، بؤیوک اینسانلاریئری دیر.
من بو سفرده بورادان چوخ شئی لر اؤیره ندیم. داها دوغروسو دئیه بیله ره م کی من
گله جک گونلرده، تورک دونیاسی فرهنگینه، کولتورونه، مدنیتینه چوخ اینانجیم وار و
اینشاللاه گؤره بیله ریک کی ایستکلریمیز یئرینه گئده جک دیر و باشقا تورلرده باشقا
شراییطلرده بیر بیریمیزی گؤره جه ییک اینشاللاه. بونون اوچونده بو یولدا بیر سیرا
آتدیملار آتمیشیق. او جومله ده ن بوگونکو کولتور گئجه سی دیر.
■ اورادا بوراخيلان ده رگينيزده
وارسا ايمكان داخيلينده اوخوجولاريميزا آرتیق تانيتديرين؟
جودت نجار: درگي
دن اؤنجه بعضی گئرچکلر واردير، اونلاري سرگیله مك ايسته يیردیم اودا. اؤنجه دن
(حقيقت) آدي آلتيندا بير غزه تیمیز واریدير. بو غزه ته ده اوچ ديل ايله يازيرديق.
عربجه- كوردجه و توركمنجه نين عثمانلي حرفي ايله يئني حرفلرله. 4 صحفه سي توركجه
دير ايكيسي عثمانليجا ديگر ايكيسي يئني حرفلرله بورا قده ر 56 ساييسي يايينا
چیخمیشدیر آما مالي سیخینتيلار ندني ايله ايندیلیک كئچیجی اولاراق يايينلانماسيني
دوردورموشوق.
غزه ته يانيندا بير محللی راديوموزدا واردير. (حقيقت راديوسو)
يايينيميزي شهريميزين چارچیواسيندا ياپاريز. بو راديوموز محللی بير راديودور. 3 ديل
ايله يايينيميزي ياپییوروز و گونلوك 15 ساعات يايينيميز واردير.
بير درگیمیز
واردير اودا (دوغرو) آديندادير. ايندييه قده ر (52) ساييسيني چیخارمیشیق. ايكي ديل
ايله (عربجه، توركمنجه) يایینلانير. بو درگیمیزي عیراقين بوتون شهرلرينه گؤنده
ريريك. عیراقين بير چوخ شهرلرينده مخابيريميز واردير. بيزة هر يئرده ن اؤزه لليكله
ده (كركوك- طوزخورماتو- كوثرو- تلعفر- موصل و اربيل) ائللريندن يازارلاريميز
يازار.اؤزه لليكله ده توركمنلر ايله ايلگیلی اولان سياسي، اجتماعي و تاريخسل
هابئله ادبيات قونولاريندا و توركمن كيملیگی اولان خويرات و شعرلر يازاريق. بونون
يانيندادا اینتئرنئت يولو ايله اؤزه ل سيته ميز واردير. غزه ته و درگیمیز چیخان
زامان سيته ده اونلاري يايينلاریق.
■ تورک میللتلری ایله ایش
بیرلیگی آپارماغینیز نئجه اولا بیلر، بو مسئله حاققیندا فیکرینیز نه دیر؟
جودت نجار: بو بیزیم
اوچون چوخ اؤنملی بیر مسئله دیر. حقیقتده بیزیم تشکیلاتیمیزدا اولان اَن اؤنملی
فیکیرلرده ن بیری ده دونیا تورکلری ایله ناسیل ایلیشگیلری اورتایا قویماقدیر. نئجه
اونلارلا مسئله لری بیر آرایا گتیرمک بیزم دوشونجه میزدیر و چالیشیریق بو ایش
سایقی و حؤرمتله اولسون. بونون بیر سیرا شرطلری ده واردیر اودا بوکی بیری-
بیریمیزین ایشینه گیرمه مکدیر. من بو یولدا چوخلو آتدیملار آتمیشام. چوخ چالیشدیم
علاقه لریمیزی تورکییه ایله، آذربایجانداکی تورک قارداشلاریمیزلا، ایرانداکی تورک
قارداشلاریمیزلا، آرتیریب بو آردا بیر سیرا گؤزه ل آتدیملار آتیلسین. بو آردا تام
بیزیم مسئله لریمیزله ماراقلانان ایرانداکی تورک قارداشلاریمیز اولوب. بیز
اونلاردان معنوی، فیکیر یاردیمی گؤزله دیگیمیز زامان حمد اولسون کی اونلار بیزیمله
مدنی علاقه لری آرتیرماق آماجی ایله بیرآرایا گلدیلرو بیزی دستکله ین تک تورک
خالقی اونلاری گؤردوک. البتته بیر نئچه آی اؤنجه باکییا گئتدیم اورادادا بیزه
فیکیر یاردیمی ائتدیلر، اورادا- دا من چوخ گوجلو و ده یرلی اینسانلارلا، شاعیر
یازیچی، و بیر سیرا دئپتاتلارلادا گؤروشدوم. اونلار بیزی تبریک ائدیب آلقیشلادیلار
و گله جک گونلرده چالیشاجاغیق بیرلیکده بؤیوک بیر کنفرانس یاپاق. بو ییغینجاق
آذربایجاندا یوخ، تورکییه ده یوخ بلکه اربیلده اولسون دئیه قورولاجاق دیرکی بلکه
بیزیم علاقه لریمیزی ایلیشگیلریمیزی آرتیرا بیلدی. بو آردا تورکییه لی
قارداشلاریمیزدان داها آرتیق اوماجاغیمیز چوخدور، من باتییا گئتدیگیم زامان
اورداکی آرخاداشلارین دا فیکیرلری بو ایدی و بو ایشی آلقیشلاییردیلارو اونا ده یر
وئریردیلر. آرزیمیز بودور کی تورک قارداشلاریمیزلا گؤروشلریمیز داها تئزـ تئز
اولسون. بیز نه قده ر بیری- بیریمیزه یاخین اولدوغوموز زامان قازاناجاغیق. بونودا
اومود ائدیره م کی بو بو گؤزده باخماسینلار کی بیزکورد خالقی ایله یاشادیغیمیز
زامان میللی فیکیرلریمیزی، وارلیغیمیزی، دوشونجه لریمیزی ایتیریب، اونودموشوق.
هئچده بئله ده ییلدیر. حقیقتده بورا قده ر عیراق حؤکومتینین دؤورونده کرکوکده،
توسخورماتودا، تلعفرده، مندلی ده، خانقین ده و باشقا یئرلرده یاشایان تورکمنلرهئچ
بیر شئی صاحیبی ده ییل دیرلر. بو گون بیز بو بیرلیکده ن چوخ شئیلری الده ائده
بیلمیشیک. بو بیزه بیر قازانماق دئمکدیر. دونیا تورک لری بیردیرلر، کوردلری ده
بیردیر. اونلاردا باشقا یئرلرده یاشایان کوردلرین مسئله لرینی میللی مسئله لری
بیلیرلر. بو بیر اؤنملی دوشونجه دیر کی من بیر خالقا سایقی و حؤرمت گؤسده ر مه
دیگیم زامان اودا منه سایقی و حؤرمت گؤسده رمه یه جک. بیز اورادا یاشادیغیم زامان
کورد خالقینین حاقلارینا، وارلیغینیین اینکیشافینا ایذین وئرمه سم اودا منیم
وارلیغیما سایقی گؤسده رمه یه جکدیر، منیم اولماغیما اعتیراف ائتمه یه جکدیر. عکسی
ده بئله دیر. تورکمن خالقی سیلاح قوللانماغی هئچ دوشونمه ده ن باشقا میللتلره
سایقی وئریر و اونلارا حؤمتله باخیر. چالیشیر فیکیرلرینی کولتوره ل یوللارلا
باشقالارینا تانیتدیرسین. البتته اَن سونوندا مسئله لر مدنی شکیلده یئرینده
اوتورمادیغی زامان خالقین اؤز ایچینده ن بیر سیرا سییاستچی لری مئیداندا چالیشیب
مسئله لری حل ائده بیلرلر. بونواینانیریق کی هئچ بیر ایش ساواشلا بیتمه یه جک.
■ دئدیگینیز ییغینجاق حاقدا دا
مومکونسه اوخوجولارا سؤزلرینیزی بویورون؟
جودت نجار:
سئوگيلى اوخوجولاريميز!
توركمنلر
دونيانين دؤرد بير بوجاغيندا بولونماقداديرلار، تورلو- تورلو يئرلرده ده
بولونويورلار. تاريخين او آغ ياپراقلارينا عاجیل بير گؤز آتارساق، گؤروروز كى بيز
توركمنلرين بابا و آتالارى بير چوخ يئرلرده دؤولت و آتابایلیقلار
اولوشتورموشلاردير و بوتون يئرلرده ده حؤكوم سوره ن يابانجى يئرلرده، داخیل عدالتى
ساخلاميشلاردير. بونون يانيندا ایسه هر زامان مظلوم اینسانلارى ساوونوب و ظاليملره
قارشى دورموشلاردير. بو سؤزومه، تاريخين صحيفه لرى اَن بؤيوك تانيقدير و بير چوخ
محفیللرده بئله، تاريخچيلر بونلارى ديله گتيرميشلرديرو گئرچكلرى يازميشلاردير.
اونلارين
ائولادلارى اولاراق اونلار يازان و چيزان تاريخى بيزده سوردورمه لي یيز. هر زامان
بيزلرتاريخده ن اؤنملى- اؤنملى درسلر آلديق و دوشمانليق هئچ بير سورونو چؤزه مز
دئيه بو نه ده نله ده دؤیوشده ن ياناييز و باريش سئوه ن بير كولتورلو ميللتيز. هئچ
بير زامان ساواشلا سورونلار چؤزوله مز، تاريخين أسكيلرينده توم سورونلار دوسلوقلان
و قارداشجاسینا اوتورماقلا بوزلار اَريديلميشدير.
ده ده لريميز
ياپديغى گيبى بيزده عیراقلى توركمنلر اولاراق دونيا توركمنلرينه آچيلماق
ايستييوروز، اونون اوچون ايلك اؤنجه بير کاچ قارداشلاريميزى ايرانين تبريز شهرينده
بولدوق و صؤحبتلر سونوجوندا بير- بيریميزی طلب ائتمه يى ترجيح ائتديك و بو ايلك
زیيارت اولاراق كولتور و صنعت يولو ايله وطنداشلاريميزى بيربيرينه ياخين ائتمك
ايستييوروز. بؤيله جه بيزده بولونان فولكلور گَلَنَک و تؤره نكلرینی اونلارا
آنلاتماق ايستييوروز و اونلاردا بيز اونوتدوغوموزلارى بيزه خاطيرلاديب بير-
بيریميزين فولكلورونو آنلاماق ایستییوروز. نه ده ن کی ايكيميزين ده فولكلورو و
چيزميشى بيردير، او اوزده ن بير بيریميزى گؤروب اَدبى و صنعت فعالييتلرى سونماقلا
آراميز ياخين اولور و محببت داها فازلا اولور و دوستلوق باغيميز متينله شير. بو
اوزده ن بيز اونلارا و اونلار بيزه گلمکله آراميزدان اَنگللر قالخیب أسكى تاريخين
ياپراقلارينى يئنيده ن يئنى قوشاقلارا ياشاديريز.
ياشاسين دوستلوق...
ياشاسين باريش.
اؤزه ل دانیشیغی
آپاران: آذرتورک فوندی
