تک توران : زمان دقیق گشایش رسمی كارخانه ی ایران خودرو آذربایجان هنوز معلوم نیست. برنامه ی نهایی گشایش كارخانه ی ایران خودرو آذربایجان كه بنا بود بزرگترین سایت خودروسازی در شمال غرب كشور باشد، به دهه ی فجر امسال موکول شده بود. اما با وجود آغاز تولید آزمایشی این کارخانه در اوایل آذر ماه گذشته با حضور مدیران استانی و نزدیک شدن به ایام پایانی سال، هنوز زمان آغاز به کار رسمی ایران خودرو آذربایجان گویی فرا نرسیده است.
• شروع طلایی «ایران خودرو
آذربایجان»
نخستین خشت های
ساخت ایران خودرو آذربایجان به عنوان دومین کارخانه ایران خودرو در استان
آذربایجان شرقی، مهر 1389 گذاشته شد.
پیش تر شرکت ملی
ایران خودرو با مساعدت 51 درصدی بخش خصوصی تولیدات وانت باردو (پیکان وانت) ایران
خودرو تبریز را روانه ی بازار کرده بود. و این دومین تجربه ی سرمایه گذاران
آذربایجانی در شراکت با شرکت ملی ایران خودرو ایران بود. شراکتی که آغازی طلایی
داشت؛ کار تملک اراضی مورد نیاز کارخانه و احداث زیربنای مورد نیاز برای فاز نخست
به سرعت صورت گرفت.
«حسین نقدی» به عنوان مدیرعامل
و عضو هیئت مدیره ی شرکت ایران خودرو آذربایجان، در جریان بازدید مدیر عامل شرکت
تراکتور سازی ایران از مراحل ساخت این کارخانه در بهمن ماه 1389، گفته بود؛ «سايت
بزرگ ايران خودرو آذربايجان در شهر آذرشهر مهر ماه امسال كلنگ‌زني شد كه اميدواريم
اوايل سال آينده به بهره‌برداري برسد. هم‌اكنون 35 هكتار زمين براي راه‌اندازي اين
واحد صنعتي خريداري شده كه براي فاز اول 60 هزار مترمربع زيربنا آماده شده است.«
سخنانی که برای
مردم آذربایجان به ویژه برای شهروندان تبریزی که از مدت ها پیش خواستار تحولی در
صنعت زنگ زده ی یکی از مهم ترین قطب های صنعتی کشور بودند، خوشحال کننده بود. شادی
مردم آذربایجان شرقی وقتی تکمیل شد که خبر تکمیلی سخنان نقدی روی خروجی خبرگزاری
ها قرار گرفت و در اندک زمانی به تیتر یک روزنامه های چاپ تبریز تبدیل شد؛ « با
توجه به توافقات صورت گرفته پژو 206 و پژو 207 در اين مجموعه با توليد 25 دستگاه
در ساعت و سالانه 200 هزار دستگاه توليد و روانه بازار مي‌شود. در فاز نخست بيش از
2 هزار و 500 نفر به صورت مستقيم و 15 هزار نفر به صورت غيرمستقيم و با تكميل ساير
فازها بيش از 7 هزار و 500 نفر به صورت مستقيم در اين مجموعه صنعتي مشغول به كار
خواهند شد.«
• شتابی که رنگ وعده گرفت
»شتاب» اتمام ساخت کارخانه ای
که احداث آن در 4 فاز برنامه ریزی شده و فاز نخست آن به تنهایی بزرگترین کارخانه ی
خودرو سازی شمالغرب کشور محسوب می شود با مرور زمان و رسید موعد افتتاح «رنگ وعده»
گرفت.
براساس اعلام
اولیه ی مدیر عامل، بهار 1390 موعد افتتاح کارخانه بود. اما «جواد نجم‌الدین»
مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، این موعد را سه ماهه ی دوم سال 1390 اعلام كرده
بود. پس از آن نیز یك مقام مسوول در سازمان وقت صنایع و معادن استان آذربایجان
شرقی گفته بود كه بزرگترین سایت خودروسازی شمال غرب كشور در هفته ی دولت آغاز به
كار خواهد كرد. ولی با آغاز هفته ی دولت باز هم از گشایش این سایت خودروسازی خبری
نشد.
در اوایل پاییز
گذشته تمدیدهای مکرر اعلام تاریخ گشایش کارخانه به خبری عادی برای رسانه ها تبدیل
شده بود، وعده مجدد مدیرعامل کارخانه نیز که چندی پیش با اطمینان خاطر در گفتگویی
خبر از آغاز به کار ایران خودروی آذربایجان داده بود محقق نشده بود.
حسین نقدی در این
گفتگو تاکید کرده بود: «بزرگترین مجتمع خودروسازی کشور به حول و قوه الهی نیمه ی
نخست امسال در آذربایجان شرقی به بهره برداری می رسد که با راه اندازی این واحد
صنعتی امید آن می رود که تحولی اساسی در صنعت خودرو سازی کشور به وقوع بپیوندد.«
• شروع تولید آزمایشی، تاخیر در
تولید رسمی
بالاخره آذرماه
گذشته وعده ی مدیران کشوری و استانی ایران خودرو با گذشت شش ماه از زمان اعلام
شده، محقق شد. پنجم آذر ماه «احمد علیرضا بیگی» استاندار آذربایجان شرقی، پشت رول
نخستین پژو 206 ساخت ایران خودرو آذربایجان نشست و چند صد متری در داخل محوطه ی
کارخانه رانندگی کرد.
استاندار
آذربایجان شرقی آن روز با مسرت خبر از تحقق یکی از مهم ترین مصوبات سفر استانی
رئیس جمهور داد و گفت: « اکنون زیرساخت‌های موجود در استان امکان تبدیل شدن به
ثروت را پیدا کرده و بهره‌برداری از این طرح، هم از جهت تحول در صنعت قطعه‌سازی و
هم از نظر حجم سرمایه‌هایی که از این رهگذر به جریان می‌افتد تاثیر بسزایی در بخش‌های
مختلف خواهد داشت.»
علیرضابیگی
خاطرنشان کرد: «شروع تولید این کارخانه با تلاش همه جانبه ی دستگاه‌های اجرایی،
بانک‌ها، سرمایه‌گذار طرح و نمایندگان مجلس محقق شد و با تلاش کسانی که در امر
آموزش کارکنان تلاش زیادی انجام دادند در فاز اول قریب به 600 نفر آموزش‌های لازم
را طی کرده‌اند.»
در همان ایام
اعلام شد این کارخانه که در زميني به وسعت 450 هزار متر مربع تاسيس شده و به شكل
مستقيم براي دو هزار و 500 نفر فرصت شغلي جديد ايجاد كرده است در دهه ی فجر 1390
تولید رسمی خود را آغاز خواهد کرد.
رئیس سازمان وقت
صنایع و معادن آذربایجان شرقی یک ماه پس از تولید آزمایشی در گفتگویی تصریح کرد:
فاز اول ایران خودروی آذربایجان با توان تولید پژو 206، پژو 207 و ورانا با طراحی
ایرانی در حال راه اندازی است که بهمن ماه سال جاری به بهره برداری خواهد رسید.
استاندار
آذربایجان شرقی و برخی از نمایندگان فعال در بخش صنعت این استان نیز چندی پیش
مکررا خبر از افتتاح رسمی این کارخانه با حضور رئیس جمهور در بهمن ماه داده بودند.
اما اینک که اسفند ماه نیز رو به اتمام است نشانی از افتتاح نیست!
• سرمایه گذاران ایران خودرو
آذربایجان چه کسانی هستند؟
هر چند استاندار
آذربایجان شرقی در روز افتتاح تولید آزمایشی کارخانه ی ایران خودرو آذربایجان از
تلاش همه جانبه ی «سرمایه گذار طرح» در کنار دیگر مجموعه ها سخن گفته بود، ولی
واقعیت این بود که این طرح نه یک سرمایه گذار بلکه سرمایه گذارانی داشت.
در شرکت ایران
خودروی آذربایجان بخش خصوصی با سرمایه گذاری 60 درصدی و شرکت ملی ایران خودرو با
سرمایه گذاری 40 درصدی مشارکت دارند. هزینه ی تاسیس فاز نخست این سایت 2 هزار
میلیارد ریال اعلام شده است که علی القاعده یک هزار و 100 میلیارد آن توسط بخش
خصوصی تامین شده است.
سرمایه گذران
اصلی بخش خصوصی کارخانه ی ایران خودرو آذربایجان، حسین نقدی و علی منافلویان
هستند. دو شریکی که در کارخانه ی «فولاد نصر آذربایجان» نیز سرمایه گذاری 800
میلیارد ریالی داشته اند. به عبارت ساده تر نقدی و منافلویان حداقل در این دو
کارخانه سرمایه گذاری مشترک نزدیک به 2 هزار میلیارد ریال دارند.
• اختلاف شرکاء؛ مانع شروع
تولید کارخانه!
سرمایه گذاری
مشترک نقدی و منافلویان گویی دست کم تا امروز عاقبت خوشی نداشته است؛ اختلاف دو
سرمایه گذار مانع آغاز به کار رسمی بزرگترین کارخانه خودروسازی شمالغرب کشور شده
است.
چندی است که
کارخانه ی «فولاد نصر آذربایجان» - دیگر کارخانه ی این دو شریک - به دلیل عدم نبود
نقدینگی کافی برای هزینه های خرید مواد خام دچار مشکل شده است، کارخانه ای که شروع
تولید آزمایشی خود را با سه شیفت کاری آغاز کرد، اکنون فقط در یک شیفت کار می کند.
بخش های توسعه ی کارخانه نیز پیشرفت کندی دارد. همین عامل شروع اختلاف شده است.
منافلویان از سطح مساعدت نقدی در رفع مشکلات این کارخانه ناراضی است.
گویی شراکت این
دو نفر تا امروز براساس شیوه ی بازاریان قدیمی بوده است؛ شفاهی و در حد مکتوباتی
داخلی. شیوه ای که دیگر با وجود بنگاه های مالی پیچیده، بانک ها و قوانین مربوطه
دیگر کارآمدی گذشته را ندارد.
دو شریک اکنون با
گذشت ماه ها از شروع شراکت شان راهی را که نخست باید می پیمودند آغاز کرده اند؛
ثبت رسمی شراکت. بروز تفاوت ها در سلایق مدیریتی و کاری اینک مهم ترین مشکل برای
طی مراحل حقوقی ثبت شرکت شده است و همین بزرگترین مانع آغاز تولید رسمی کارخانه
ایران خودرو آذربایجان!
• سکوت معنا دار شرکت ملی ایران
خودرو
شرکت ملی ایران
خودرو در این مدت سکوتی عجیب داشته است. کارشناسان صنعت خودرو این سکوت را از دو
منظر توضیح می دهند.
گروهی بر این
باورند که شرکت ملی ایران خودرو سرمایه گذاری ریالی در شرکت ایران خودرو آذربایجان
نداشته است و شراکت 40 درصدی فقط به خاطر انتقال تکنولوژی ساخت تولید پژو به شرکت
ایران خودرو آذربایجان بوده است، پس نیازی ندارد تعجیلی در افتتاح داشته باشد!
جمعی دیگر نیز
ورود سالانه 200 هزار خودروی تولیدی این شرکت را به بازار خودرو کشور، تهدیدی جدی
به شرکت مرکزی ایران خودرو در تهران می دانند. صحت نظریه ی دوم وقتی تایید می شود
که بدانیم براساس گزارش واحد مرکزی خبر صدا و سیما، شرکت ایران خوردو تهران تا روز
یکشنبه 21 اسفند ماه 1390 (یعنی همین چند روز پیش) فقط از ابتدای سال جاری تاکنون
172 هزار و 971 دستگاه خانواده پژو 206 تولید و به بازار عرضه کرده است. با این
اوصاف در صورت آغاز به کار رسمی ایران خودرو آذربایجان، تهران نشینان ایران خودرو
باید فکری به حال خط تولید خود کنند، چرا که در عمل توان رقابت با این کارخانه را
نخواهند داشت. پس چندان دور از ذهن نیست تصور کنیم مصوبه سفر استانی رئیس جمهور
مقبول طبع مدیران فعلی شرکت ملی ایران خودرو نیست و می پسندند این اختلاف ثبت شرکت
همچنان تداوم داشته باشد.
• ضرر ریالی این تاخیر
شرکت ایران خودرو
آذربایجان در صورت آغاز به کار رسمی توان عرضه ی هر ساعت 25 دستگاه خودرو را به
بازار دارد. بنابراین در صورتی که این کارخانه در 22 بهمن گذشته – آنچنان که توسط
مقامات مختلف اعلام شده بود – افتتاح می گردید تا پایان سال بیش از 20 هزار خودرو
را حداقل تولید کرده بود. ضرر چشم گیر ریالی این عدم تولید را با قیمت روز خودرو
های پژو 206 و 207 خود می توانید محاسبه کنید. این مبلغ گذشته از ضرری خواهد بود
که به جامعه ی کارگری و مدیریتی استان در این مدت وارد شده است.
