تک توران : چند تن از فعالین جنبش دانشجویی آذربایجان در رشت پس از تحقیق و جستجوی فراوان اسناد و حقایق تاریخی مربوط به حضور فرقه ی دموکرات آذربایجان در این شهر را یافته و مستند نموده اند.
در
قسمتی از گزارش دریافتی از این فعالین می آید: "من و چند نفر از دوستانم كه
در رشت دانشجو هستيم بر اين قرار آمديم كه گزارشي از شهر رشت در رابطه با حكومت
ملي آذربايجان به رهبري سيدجعفر پيشه وري، تهیه نماییم."
براساس مطالبي كه
راجع به اين موضوع در كتابها قید شده است سيد جعفر پيشه وري درسال 1324 در رشت
داراي يك دفتر اداري بوده و حتي در سبزه ميدان رشت نيز ميتينگي برگزار نموده است.
در ادامه می آید:"چندروز
پيش، پس از مدتها پرس و جو از مردم تورك رشت نهایتا مكان سابق دفتر اداري سيدجعفر
پيشه وري را پيدا و از آنجا بازديد کردیم. از این دفتر كه در يكي از خيابان هاي
مركزي رشت در حوالی ميدان صيقلان واقع است فقط يك ساختمان اداري درهم ريخته و
خرابه هایي از آن باقي مانده است."
این گروه دانشجویی با
ابراز خوشحالی از یافتن این اثر تاریخی که یادگار یک سال دولتداری در آذربایجان
جنوبی است می افزایند:"ما از يك طرف خوشحال شديم كه در اين سالها دست نخورده
باقيمانده ولي از طرف ديگر ناراحتي برايمان به بار آورد وقتي كه آن سالها را تصور
كرديم كه رژيم منحوس و شوونيست فارس پهلوي با چه نامردي و وحشي گری به نسل كشي
هموطنان تورك آذربايجانيمان دست زده اند."
در خاتمه ی این گزارش
تاکید می کردد:"از چند نفر پيرمرد كه سالهاست ساكن رشت بودند پرس وجو كرديم،
اظهار كردند كه در سال 1325 زماني كه رژيم پهلوي در صدد براندازي حكومت ملي
آذربايجان بود اينجا را هم همان موقع خراب كردند."
آذوح