حرکت شتابان بسوی غارت گسترده طبیعت منحصربه فرد تیکان تپه ــ امیر خالق نژاد

تك توران : طی چند سال گذشته فعالیت معدن کاران وشرکت های معدنی در شهرستان تیکان تپه  در جنوب استان آذر بایجانغربی به بالاترین میزان خود رسیده است .

 بهره برداران معادن سنگ های ساختمانی وتزئینی، شن وماسه وخاک بدون توجه به شرایط طبیعی واکو سیستم منطقه به فعالیت گسترده خود و بهره برداری بیش از حد وبی رویه از معادن ادامه می دهند وهمین عامل موجب تخریب گسترده منابع طبیعی وطبیعت بکر تیکان تپه  شده است و در بسیاری از مناطق که از اهمیت فوق العاده طبیعی وزیست محیطی برخوردار بوده وحتی قابلیت گردشگری دارند لطمات جبران نا پذیری بر جای گذاشته است.

یکی از فعالان محیط زیست ودوستداران طبیعت با اشاره به افزایش سطح تخریب گسترده منابع طبیعی تیکان تپه  توسط بهره برداران معادن گفت:  مسموم شدن آب‌های سطحی و زیرزمینی، از بین رفتن اکوسیستم طبیعی منطقه، تخریب مراتع و مزارع و نهایتاً تهدید جدی چشمه سار‌ها و آب‌های زیرزمینی، از بین رفتن شرایط زیست محیطی برای ساکنین منطقه، به خطر افتادن زندگی جانوری و گیاهی مخصوصا گیاهان دارویی و صد‌ها موردی که بر کشاورزی و دامپروری منطقه اثرات سوء گذاشته از پیامد‌های فعالیت  بی حد این معادن بوده است.

مهدی آقاخانی افزود: مجموعه‌های تاریخی و چشم انداز‌های زیبای تیکان تپه    بخش قابل توجهی از پتانسیل های عظیمی است که می‌توانست نقش حیاتی در توسعه تیکان تپه  ایفا نماید اما اکنون  به فراموشی سپرده شده  و امروز تیکان تپه  را فقط با مظاهر ویرانی وآلودگی چون معادن طلا و سنگ  می شناسند.

وی با اشاره به اینکه  این معادن در بهبود وضع معیشتی مردم کوچکترین نقشی ایفا ننموده‌اند تاکید کرد:  غعالیت شر کت های معدنی با وجود تخریب مزارع و مراتع و امکانات زیست محیطی منطقه به بهانه استخراج معادن، شاید بتواند برای مدت کوتاهی در  امر اشتغالزایی موثر واقع گردد، ولی در درازمدت  پتانسیل های دامداری،کشاورزی و گردشگری  ومنابع غنی ومثمر ثمر طبیعی تیکان تپه  را به ویرانه تبدیل خواهند نمود.

وی ادامه داد: شهرستان تیکان تپه  با داشتن آب و هوای کوهستانی و صد‌ها چشمه آب قابل شرب و مراتع متراکم و فراوان می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال و شکوفایی منطقه، در توسعه صادرات دامی و کشاورزی نقش ارزنده‌ای ایفا نماید.

در همین رابطه رییس اداره منابع طبیعی تیکان تپه  گفت :بهره برداری غیر اصولی از معادن عامل اصلی تخریب گسترده منابع طبیعی به شمار می رود ودر صورتی که بهره برداران مقررات واصول اصلی بهره برداری را رعایت کنند سطح تخریب منابع طبیعی وملی بسیار کاهش می یابد.

علی زمانی با اشاره به بی توجهی معدن کاران به هشدارهای نهاد های ذیربط در زمینه جلوگیری از بهره برداری بیش از حد از معادن سنگ تصریح کرد:معدن کاران باید در محدوده سینه کاری که دارای مجوز بهره برداری است فعالیت کنند.

وی با بیان اینکه با شرکت های معدنی که خارج از محدوده سینه کار اعلام شده از معادن بهره برداری کنند شدیدا برخورد خواهد شد تاکید کرد: این شرکت ها باید برای افزایش سطح بهره برداری از معادن ودر یافت مجوز سینه کار جدید به ادارات منابع طبیعی وصنایع ومعادن مراجعه کنند ودر غیر اینصورت به دلیل بهره برداری بیش از اندازه وتخریب منابع طبیعی  فعالیت آنان غیر قانونی خواهد بود .

وی اظهار داشت :تیکان تپه  یکی از شهرستان های مهم استان آذر بایجان غربی از نظر استعداد های معدنی است ونحوه بهره برداری از آنها نیازمند توجه جدی  به سلامت منابع طبیعی وحفظ ذخایر معدنی ،گیاهی وجنگلی است.

وی با اشاره به اینکه  در حال حاضر در 55 نقطه از توابع تیکان تپه  فعالیت گسترده معدنی صورت می گیرد افزود:امسال بیش از سیصد مورد درخواست  بهره برداری از معادن به اداره منابع طبیعی تیکان تپه  ارسال شده است.

یک شهروند تیکان تپه ی نیز می گوید:  فعالیت بی رویه برای بهره برداری از معادن چهره این منطقه تاریخی و توریستی را به معادن سنگ‌های تزیینی روباز مبدل کرده که علاوه بر تخریب محیط زیست و اکوسیستم طبیعی منطقه و چشم انداز‌های طبیعی، حیات ساکنین را با چالش خطرناک مواجه ساخته است.

احمد سید پور می افزاید: انفجار‌های مهیب، غرش بولدزر و لودر و چکش‌های ضربه زن، سلب آسایش و امنیت روحی و روانی، با آلودگی صوتی و گردوخاک متصاعده از تخریب و ایجاد آلودگی‌های حاد تنفسی، ناشی از فعالیت معادن  زندگی اهالی روستاهایی با بیش از 3هزار نفر سکنه را با خطر جدی مواجه ساخته است .

وی تصریح کرد: مواد حاصل از برش سنگ‌ها ی معدنی حاوی مقدار زیادی نمک و آهک است که با بارش  برف باران وارد چرخه آب می‌شود که نتیجه آن بالارفتن آهک و نمک و دیگر مواد معدنی مضر در آب و در طولانی مدت موجب شور شدن و غیر قابل شرب شدن آب چشمه سار‌ها خواهد شد.

 گفتنی است روزانه بیش از 50 دستگاه  کامیون بیش از 3هزار تن سنگ از معادن تیکان تپه   را به مقصد شهر های صنعتی بار گیری می کنند .

یکی از روستاییان تیکان تپه ی نیز با ابراز تاسف از بی توجهی معدن کاران به طبیعت تیکان تپه  گفت: شهرستان تیکان تپه  با داشتن چهارمین اثر تاریخی ثبت شده در فهرست یونسکو(تخت سلیمان)، غار کرفتو، چملی گل، منطقه معروف به چهارباغ در یلقون آغاج، زندان برنجه، دژساری قورخان و ... یکی از مناطق توریستی کشور است و از نظر داشتن چشم انداز‌های طبیعی فراوان، یکی از مناطق مستعد جهت سرمایه گذاری‌های گردشگری به شمار میرود .

عبدالله عباسی افزود: وجود صد‌ها چشمه آب شیرین قابل شرب، مراتع متراکم از ویژگی‌هایی‌ است که می‌تواند در جهت تأمین نیاز‌های دامی و کشاورزی کشور و توسعه دامپروری و کشاورزی مکانیزه در جهت اشتغال نقش حیاتی برای شهرستان تیکان تپه   ایفا نماید.

وی تاکید کرد:این منطقه از چنان طبیعت بکر و متعدد برای رویش انواع بسیار کمیاب گل و گیاه است که نتیجه آن توسعه زنبورداری و ایجاد اشتغال برای غالب جوانان شده به نحوی که سالانه بیش از 150تن عسل در این منطقه تولید می‌شود و در صورت فراهم بودن شرایط مساعد به بیش از 300 تن در سال می‌تواند افزایش یابد.

منطقه تاریخی طویله داغی محصور به روستا‌های بخش تخت سلیمان،  روستاهای احمدآباد،قره بلاغ، بابانظر و فاقلو و  بقعه ایوب انصار در دورباش، قله‌های ازناو، قره‌خان و سنگر عابد‌خان واقع در روستای یولقون آغاج که زیست گاه خرس قهوه‌ای، گرگ‌ها و مار‌‌های زنده‌زای زرد، که نسل آن‌ها در حال انقراض می باشد  ونیز  منطقه موسوم به قیرخ بولاغ که آب  روستای یلقون آغاج از آنجا تأمین می‌شود از مهمترین مناطق تخریب شده تیکان تپه  توسط شرکت های معدنی است .

منطقه زیارتی  ساربابای مقدس در روستای اغولبیک و تمامی قلل رشته کوه‌‌های روستای چهارطاق، چیچکلو، ساری‌جالو، بدرلو، همپا (باخاچاق) و قوشخانه(‌داشلی گؤزه) که زیستگاه گونه‌های نادر جانوری از قبیل انواع کبک، قوچ وحشی و گربه وحشی و خرس  در معرض تخریب جدی قرار دارند.

بخش های اعظمی از قلل مختلف روستای قینرجه بالاخص منطقه جهانی و تاریخی بلقیس تا روستای امیرآباد، قراول خانه، بابانظر، تخت سلیمان که علاوه بر تاریخی بودن در فصول مختلف سال هزاران کوهنورد و توریست به این منطقه مسافرت می‌کنند نیز دچار لطمات جبران ناپذیری از ناحیه معدن کاران شده است.

 میتوان با عدم صدور مجوز بهره برداری و استخراج معادن و نظارت بر ده‌ها معدنی که در حال حاضر بدون هیچ گونه محدودیتی در حال نابودی منطقه اند و مشخص نمودن کامل محدوده مورد استفاده  آنان گام های موثرتری برای حفظ منابع طبیعی تیکان تپه  برداشت.