تك توران : درياچه
اروميه همچنان و با سرعت به سمت كوير نمك شدن پيش مي‌رود. مسوولان اما مثل هميشه
مشغول وعده‌دادن هستند، وعده‌هاي بي‌نتيجه و گاه متناقض.
در آخرين و
جديدترين وعده در اين‌باره روزگذشته رييس سازمان محيط زيست كشور از ممنوعيت ساخت
سد جديد در حوضه آبريز درياچه اروميه خبر داد.
«محمدجواد
محمدي‌زاده» در اين‌باره گفته است: «ساختن سد بر رودخانه‌هايي كه به سمت درياچه
اروميه مي‌رود ممنوع شده است. سدهايي كه در بالادست از چندين دهه قبل تا الان
احداث شده مجموعا 19 سد است كه يك‌ميليارد و 700ميليون مترمكعب آب در پشت اين
سدها نگهداري مي‌شود.» اين گفته‌هاي معاون محمود احمدي‌نژاد در حالي بيان مي‌شود
كه تنها 10روز پيش نقي كريمي، مديرعامل شركت آب منطقه‌اي آذربايجان غربي از احداث
14 سد جديد، شامل 10 سد ملي و چهار سد زودبازده در اين استان در سال‌جاري خبر داده
است. البته رييس سازمان محيط‌زيست در ميان حرف‌هاي خود يك راه گريز نيز براي اين
وعده جديد لحاظ كرد؛ او وعده خود را اين‌گونه مشروط كرده است: «با دستور رييس‌جمهور
ساخت هرگونه سد جديد در اين منطقه ممنوع اعلام شده مگر اينكه ضرورت داشته باشد.»
ناگفته پيداست با تكيه بر همين قسمت «مگر اينكه ضرورت داشته باشد» مي‌توان ساخت هر
سدي در اين منطقه را توجيه كرد. با اين حال رييس سازمان محيط‌زيست وعده خود را
داده است درست مثل همه وعده‌هاي پيشين.
اين وعده جديد
براي بحران هولناك و بزرگي كه زندگي‌ميليون‌ها انسان همسايه درياچه اروميه را
تهديد مي‌كند در حالي ارايه مي‌شود كه براساس اطلاعات سايت سازمان مديريت آب كشور
36سد در اين منطقه وجود دارد. البته برخي از آنها سدهايي كوچك است. حدود 40سد نيز
در دست ساخت و طراحي است، علاوه بر اين قرار بود كه حوضه آبريز درياچه اروميه تا
پايان برنامه پنج‌ساله پنجم صاحب 80سد شود.
در همين
حال محمد درويش، كارشناس محيط‌زيست نيز در رابطه با عوامل كم‌آبي درياچه اروميه به
شرق مي‌گويد: «براساس محاسبات و آمارهاي موجود سدهاي ساخته شده بين 25 تا 30درصد
در به وجود آمدن اين بحران نقش دارند، 40درصد كشاورزي و استفاده بي‌رويه از سفره‌هاي
آب زيرزميني و بقيه هم خشكسالي. در حقيقت مي‌توان گفت متهم رديف اول بحران درياچه
اروميه، كشاورزي سنتي و بي‌برنامه، متهم رديف دوم سدسازان و مديريت منابع آب حوضه‌آبخيز
و متهم رديف سوم هم خشكسالي و تغيير اقليم است، يعني در حقيقت 70درصد عامل انساني
و 30درصد عامل طبيعي در اين معضل دخيل هستند.»
در همين حال
اما محمدي‌زاده روز گذشته در بخش ديگري از حرف‌هايش به مساله كشاورزي و روش‌هاي
سنتي آبياري نيز اشاره كرده است. او در اين‌باره گفت: «طي جلساتي كه با رييس‌جمهور
و معاون اول رييس‌جمهور برگزار كرده‌ايم تصميم‌هايي در زمينه احياي درياچه اروميه
گرفته شده است. در درجه اول براي بهبود روش‌هاي آبياري و استفاده از روش‌هاي نوين
جهاد كشاورزي، اعتباري براي استان‌هاي آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي و كردستان
در سال‌گذشته تخصيص داده شد.
اعتبار
164ميلياردتومان كه براي روش‌هاي آبياري اختصاص يافته بود امسال دوبرابر افزايش
يافت، يعني در سال 91 براي اصلاح روش‌هاي آبياري بايد دوبرابر سال 90 كار انجام
شود. اگر اصلاح روش‌هاي آبياري انجام شود ما يك صرفه‌جويي يك‌ميليارد مترمكعب آب
در ارتباط با كشاورزي خواهيم داشت كه اين آب وارد درياچه اروميه مي‌شود.»
محمدي‌زاده در
حالي از دو برابرشدن كار در زمينه «اصلاح روش‌هاي آبياري» در سال‌جاري مي‌گويد كه
شواهد و حال و روز درياچه اروميه نشان مي‌دهد اگر در سال 90 اقدامي هم در اين بخش
انجام شده هيچ تاثير خاصي بر درياچه و وضعيت آبي آن نداشته است. عقب‌رفتن آب
درياچه اروميه و خشك‌شدن اين پهنه آبي از سال 1386 شتاب گرفت، از همان سال نيز
اعتراضات جسته و گريخته مردم و كارشناسان به اين مساله آغاز شد.
در سال‌هاي
ابتدايي آغاز عقب‌روي آب درياچه و اعتراضات، مسوولان توجه چنداني به موضوع
نداشتند، در سال‌هاي بعد اما وقتي خشك‌شدن درياچه و در كنار آن اعتراضات مردمي شكل
جدي‌تري به خود گرفت سيل وعده و وعيدهاي مسوولان هم آغاز شد. با اين حال اما اين
وعده‌ها تاكنون هيچ تاثير عملي و مشخصي بر وضعيت درياچه نداشته است و درياچه هر
روز بيشتر از قبل به سمت نابودي كامل پيش مي‌رود.
