تك توران : امروزه در حرکت ملی آزربایجان شاهد تنازع آرای فعالین مختلفی می باشیم که هریک از منظرگاهی خاص به تحلیل حرکت ملی آزربایجان می پردازند. این تنازع آرا گاه به حدی شدت می یابد که احتمال همگرایی میان فعالین به حداقل ممکن نزول پیدا می کند. همگرایی که مهمترین نیاز جنبش ملی-دموکراتیک آزربایجان جنوبی در مسیر نیل به اهداف سیاسی خویش می باشد.
مهمترین تاثیر این اختلاف دیدگاه ها در تقدم تاکتیک بر
استراتژی در نگاه و عمل فعالین حرکت ملی آزربایجان است. اگر به زبانی ساده به بیان
تمایز این دو مفهوم بپردازیم می توان گفت که تاکتیک عبارت از مبارزه است و
استراتژی عبارت از برنامه ریزی برای مبارزه و چگونگی مبارزه است. در جغرافیایی که
تمرکز قدرت های جهانی معطوف بدان می باشد و جز حساس ترین مناطق جغرافیای سیاسی
جهان محسوب می شود بدون وجود استراتژی و تنها با توسل به تاکتیک اگر گام هایی نیز
برداشته شود قدرت کافی برای ماندن در عرصه را نخواهد داشت و در لحظات حساس و
سرنوشت ساز فعالین را دچار سردرگمی و عدم تصمیم گیری مؤثر خواهد نمود.
بدون استراتژی مدون و یا حداقل مورد قبول تشکیلات های سیاسی
مختلف، پیشگامان و نخبگان حرکت ملی آزربایجان، عمل در قالب تاکتیک های متفاوت
همچون رها کردن تیری در تاریکی خواهد بود. اهمیت استراتژی درمبارزات تاریخ بشر به
حدی است که به جرات می توان گفت، پیروزی یا شکست اندیشه ای به استراتژی تدوینی
نخبگان آن اندیشه در تاریخ بستگی داشته است. صرف مبارزه و تحمل مصائب برای رسیدن
به هدف کافی نیست، مبارزه نیازمند تعقل، تدبر و طرح استراتژی مورد قبول نخبگان
سیاسی است. استراتژی که با تجزیه و تحلیل مناسب امکانات در دسترس توان پیش بینی
اهداف درازمدت را داشته و برنامه ای را برای آن تدوین نماید. به واسطه ی وجود
استراتژی موردقبول اکثر نخبگان سیاسی آزربایجانی است که می توان با تمسک به انواع
ابزارهای تحلیلی تاکتیک های مبارزه را تدوین نمود و سیاست های کلی در راستای منافع
ملی آزربایجان جنوبی را فرموله کرد.
وضعیت امروز حرکت ملی آزربایجان و تاثیر عدم وجود همگرایی به
عدم وجود اتاق فکری که وظیفه ی اصلی اش تدوین استراتژی کلی مبارزه باشد منتج می
گردد. بدون وجود استراتژی، فعالین حرکت ملی آزربایجان هریک جداگانه تاکتیک های گوناگونی
برای مبارزه ی خویش برگزیده و گام در میدان مبارزه خواهند گذاشت غافل از آنکه
نهایت کارکرد این گونه مبارزه در حد تبلیغ حرکت ملی آزربایجان در میان توده ی
پراکنده خواهد بود و چندان نقش مؤثری در مقاومت ملی آزربایجانیان در مقابل سیاست
های برنامه ریزی شده ی حاکمیت ایران نخواهد داشت. جدای از این امر با ادامه ی
شرایط موجود در زمانی که نظم جهانی خواهان شنیدن سخنان آزربایجانیان خواهد بود
حرکت ملی آزربایجان را توان پاسخی درخور نخواهد بود.
نیاز نخستین امروز حرکت ملی آزربایجان در تشکیل اتاق فکر در
جهت تدوین استراتژی مبارزه است. این نیازی است که تمامی دلسوزان مام میهن را باید
به اندیشه وادارد؛ چراکه صرف پیگیری ادعاهای شخصی و پافشاری های بی مورد بر آن ها،
تنها بازی با سعادت ملی آزربایجانیان است و بس. لزوم وجود استراتژی برای حرکت ملی
آزربایجان چنان امری بدیهی است که هر فرد تازه پا به عرصه ی میدان مبارزات سیاسی
گذارده نیز به اهمیت آن واقف می باشد. پیش نیاز آن نیز جسارت تحمل اندیشه ی
دیگری،تضارب آرا و در نهایت همگرایی برای اصول کلی است که راهنمایی برای مبارزه ی
فعالین آزربایجان جنوبی را فراهم کند. منظور از همگرایی نه وحدت کلمه است که ره به
دیکتاتوری می پیماید و نه فعالیت بسان سازمانی سیاسی، بلکه قائلیت به حداقل
اخلاقیات و پایبندی به اصولی کلی در مبارزه است. روند فعلی حرکت ملی آزربایجان
بیانگر آن است که نهادینه گشتن وضع موجود به جای غنی تر گردانیدن فرهنگ مبارزه
حرکت ملی آزربایجان را هر روز با بحران های تصنعی خودساخته مواجه خواهد کرد. بحران
هایی که ضرر آن در وهله ی نخست متوجه آرمان آزربایجان جنوبی است.
در پرتو وجود اتاق فکری متشکل از نخبگان تاثیرگذار حرکت ملی
آزربایجان است که استراتژی مبارزه تدوین گشته و حرکت ملی آزربایجان ماهیتی هدفدار
به خود می گیرد. در غیر اینصورت با نیروهای پراکنده ای مواجه خواهیم بود که
برآیندشان تنها خنثی سازی یکدیگر و منفعت یابی دشمنان آزربایجان خواهد بود. اگر
فعالینی که مبارزه در راه آرمان آزربایجان جنوبی را امری مقدس می پندارند و گام در
میدان مبارزه نهاده اند از این امر غفلت نمایند نباید چشم انتظار آینده ای روشن
برای حرکت ملی آزربایجان باشند. تعقل، تدبر و تفکر در باب چگونگی مبارزه نیازمند
خودگذشتگی فعالین است و نخستین گام در نمایان نمودن این ایثارگری در جسارت اقدام
به همگرایی نهفته است. همگرایی که اتاق فکر و به دنبال آن استراتژی مبارزه را برای
حرکت ملی آزربایجان به ارمغان آورد.