در تاریخ یکم و دوم سپتامبر 2011 گروهی از نویسندگان، شاعران، منتقدان، روزنامه نگاران و پژوهشگران آذربایجانی در تبعید در استکهلم سوئد در نخستین کنگرۀ مؤسسان خود گرد آمدند و "انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید" را تشکیل دادند. آنان با پذیرفتن مفاد منشور انجمن قلم جهانی خواستار عضویت در آن انجمن شدند.
ایران کشوری است کثیرالملّه با زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف، اما فضای فشار و اختناق حاکم در دوران سلسله پهلوی و به دنبال آن، جمهوری اسلامی، از دیدگاه سازمان‌های حقوق بشر، به‌ویژه انجمن قلم جهانی حقیقتی کتمان ناپذیر بوده است. در پی فعالیت‌های مؤثر انجمن قلم جهانی و به‌ویژه شعبه‌های آن در اروپا، آمریکا و کانادا، تعدادی از نویسندگان، شاعران و روزنامه نگاران ایرانی دربند از مرگ حتمی نجات یافته‌اند و در سایۀ همین فعالیت ها، جمهوری اسلامی تحت فشار، به آزاد کردن تعدادی از نویسندگان، شاعران و روزنامه نگاران ایران نیز گردن نهاده است.
به رغم این که اکثریت جمعیت ایران را غیر فارسی زبانان تشکیل می‌دهند ولی آنان از تحصیل به زبان مادری خود محرومند. بنا بر قانون اساسی جمهوری اسلامی زبان فارسی تنها زبان تحصیلی و اداری همۀ ایرانیان محسوب می‌گردد. برهمین مبنا زبان‌های ترکی آذربایجانی، کُردی، ترکمنی، بلوچی، عربی و غیره به رسمیت شناخته نمی‌شوند. ترک‌های آذربایجان نیز مانند دیگر ملیت های ایران مجبور به تحصیل به زبان فارسی هستند. بنا به آمار جمهوری اسلامی و سازمان‌های بین‌المللی، ترک‌های آذربایجان اکثریت نسبی جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند. اما علیرغم این واقعیت، راه تحصیل، نشر و حفظ فرهنگ ملی این اکثریت به روی زبان مادری‌شان بسته است. در واقع نویسندگان، شاعران، منتقدان، روزنامه نگاران، پژوهشگران و کلیه اقشار و طبقات مردم آذربایجان جنوبی (ایران) در میهن خود در تبعید کامل زبانی و فرهنگی به سر می‌برند، و کسانی که برای مطالبه طبیعی ترین حقوق انسانی خود اقدامی به عمل می آورند توسط رژیم جمهوری اسلامی به عناوین مختلف سرکوب و روانه زندان‌ها می شوند.
به همین دلیل، ما، گروهی از نویسندگان، شاعران، منتقدان، روزنامه نگاران و پژوهشگران آذربایجانی مقیم خارج از ایران، در پاسخ به نیازی مبرم، درجهت صیانت از زبان و فرهنگ ملی خود گردهم آمدیم و "انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید" را تشکیل دادیم. ما اعلام می داریم که با پذیرش اعلامیه جهانی حقوق بشر و مفاد منشور انجمن قلم جهانی، فعالیت‌های خود را بر محور این منشور متمرکز خواهیم کرد. و نیز اعلام می کنیم که با تشکیل این انجمن از کلیه حقوق نویسندگان، شاعران و پژوهشگران و روزنامه نگاران آذربایجانی در سراسر جهان قاطعانه دفاع خواهیم کرد و در جهت حفظ و اعتلاء فرهنگ و ادبیات آذربایجان کلیۀ فعالیت های خود را متمرکز خواهیم نمود.
تردیدی نیست که "انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید" در جهت اعتلای حقوق ملیت های دیگر ایران نیزدر کنار آنان خواهد ایستاد.
با احترام
هیئت دبیران "انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید"
رئیس افتخاری دائمی: رضا براهنی
اعضای هیئت دبیران:
هاشم خسروشاهی، صدیقه عدالتی، علیرضا اصغرزاده، ماشاالله رزمی، شیوا فرهمند راد، لیلا مجتهدی
اعضای علی البدل:
سودابه اردوان ، اسماعیل جمیلی
2011/09/19
