Tekturan : Qadınlar, milli və etnik sürəcləri fərqli şəkillərdə etgiləməkdə
və bunlardan etgilənməkdədir. Bu bölüm qadınların sözdə "doğal" roluna
-uşaq doğmaq- ən çox uyğun gələn bu ilişkinin boyutuna və bunun həm millət qurğularına
həm də qadınların toplumsal qonumlanışlarına yönəlik təzəmmünlərinə
odaqlanmaqdadır. Paola Tabet`in (1996) qarşıya qoyduğu kimi, "doğal"
və "kontrollu" ürəmə şəklində bir ikilik oluşdurula bilməz: Sözdə doğal
biyolojik ürəmə, onu quran bəlli toplumsal, siyasi və iqtisadi bağlamlar içində
gerçəkləşməktədir. Bu bölümün iddiası, qadınların öz etnik və milli
birliklərindəki və yaşadıqları və/və ya vətəndaşı olduqları dövlətlərdəki qonumlanışlarının
və bu etnik və milli camaatlara və dövlətlərə qarşı yükümlülüklərinin, onların
ürəmə haqlarını etgilədiyi və bəzən də bu haqların üzərində mülkiyət sahibi ola
bildiyidir.
Ancaq çeşitli milliyyətçi söyləmlərdə qadınları
"topluluğun daşıyıcıları" olaraq qurmaq üçün tez-tez qullnılan özgül
yolları dartışmaya başlamadan öncə, qadınların ürətgən rolları ilə millət qurğuları
arasındakı kəsişmələr araşdırılacaq.
Qan və Aidiyyət
"Ortaq kökən" mitinin (və ya gerçəyinin) bir çox
etnik və milli topluluğun qurulmasındakı rolu və bir camaata onun içində doğularaq
qatıldığı diqqətə alınsa, etnik və milli söyləmlərdə qadınların ürətgən rollarının
əsas önəmi ortaya çıxmaqdadır. Bəzi durumlarda, özəlliklə milliyyətçi və ırqçı
ideolojilərin möhkəm bir şəkildə iç-içə keçdiyi durumlarda, topluluq içində doğulmayanlar
dışlandığı üçün bu, topluluğa qatılmanın tək yolu ola bilər. Bu tip durumlarda
"dışardan olanların" camaata qatıla bilmələrinin tək yolu, qrublararası
evlilikdir. Ancaq bu durumda belə, Nazı huququ örnəyindəki kimi, o birilərin
(Yəhudilər, qaralar), qanı səkkizdə bir və ya on altıda bir nisbətində olsa
belə "saf qan" çirklənə bilməkdədir.
Bu nədənlə ırqın "safı" ilə məşğul olanların,
fərqli topluluq mənsubları arasındakı cinsi ilişkilərlə də ilgilənmələri təsadüf
deyil. Bənzər şəkildə, İsrail faşist partisi Kach`ın lideri Rəbbi Kahana`nın
İsrail Parlamenti üzvüykən verdiyi ilk (və tək) qanun təklifi, Yəhudilərlə
Ərəblər arasında cinsi ilişkinin yasaqlanmasına ilişkindir. Güney Afrika
hükümətinin apartheidi (ırq ayrımı) qaldırma yolundakı ən əhəmiyətli addımlarından
biri, fərqli "ırqlardan" insanların cinsi ilişkilərinə və
evlənmələrinə yasal olaraq izin vermək idi.
Millətlərin örgütləyici ilkəsi olan "ortaq kökən"in
önəmi duruma görə dəyişməkdədir. İsveçrə və Beljik kimi bəzi millətlərdə, bəzi bəlli
etnik qruplaşmalar "millət"i oluşturmaqdadır. Amrika Birləşmiş
Dövlətləri və ya Avustrayla kimi köçmən toplumlarda, "ortaq kökən"dən
çox "ortaq qədər", "millət"in quruluşunda əhəmiyyətli bir
faktor ola bilər. Ancaq yenə də köçmənlik və doğum siyasətlərini də qapsayan
millət qurma sürəçlərinin təməlini oluşturan "kökən" və kültürün açıqca
olmasa da zimnən bir arzu ediləbirlik hiyerarisi mövcuddur (Stasiulis &
Yuval-Davis, 1995). Qadınların yurdiçi yurddışı köçmən və mültəci olaraq
qonumları, sınırların milliyyətçi qurğuları tərəfindən dərindən etgilənirkən,
ayrımcı milli doğum siyasətləri də "millət" içindəki bütün qadınların
həyatlarını etgiləyə bilməkdədir.
"Ortaq kökən", özgül milliyyətçi projelərin ən önəmli
boyutu olmadığında belə, "gerçək" kökənini bilmək, adamın kimliyini
və bəlli etnik və milli topluluklarla qaynaşmasını dərindən etgiliyə bilməkdədir.
Qadınların uşaq sahibi olmaya ya da -özəlliklə də doğum
öncəsi uyğun testlərin gəlişməsiylə birlikdə- istədikləri cinsiyyətdən uşağa
sahib olmaya təşviq edilmələri, bundan imtina etdirilmələri, bəzən də bu qonuda
basqı görmələri ilə daşıyıcı analıq və övladlığa götürmə də, milliyyətçi projelərin
tarixi dövrlərdə quran hegemonik söyləmlərə bağlıdır. Üç təməl söyləmdən biri
və ya birdən çoxu, milliyyətçi nufus kontrolu siyasətlərinə egemen olma
eyilimindədir. Bu söyləmlər, "iqtidar olaraq xalq" dediyim söyləm; öjenist
söyləm və Malthusçu söyləmdir.
1. İqtidar Olaraq Xalq
Bu söyləmdə "millətin" gələcəyinin, onun davamlı
böyüməsinə bağlı olduğu düşünülməkdədir. Bu böyümə bəzən yalnız daha çox uşaq
doğması istənən qadınların ürətmə bacarığına bağlıdır. Vətəndaş və əsgəri çeşitli
milliyyətçi amaclara yönəlik olaraq insana - özəlliklə də erkəyə - ehtiyac
duyula bilməkdədir. Onlara işçi, məskunlaşmaçı, və əskər olaraq ehtiyac duyula
bilməkdədir.
Örnəyin Japoniya`da hökumət, məktəb çağından kiçik hər uşaq
üçün aylıq 5000 yen (38 dollar), ailənin üçüncü uşağı içinsə bunun iki qatını
ödül olaraq sunmaqdadır. Japoniya bu günlərdə tarixinin ən aşağı doğum oaranına
sahib olduğu üçün rahatsız bir durumdadır. Bu kampaniyanın rəsmi səbəbi
"millət"in rifahıdır: Japoniya`nın əhalisinin azalması, "işgücü
qıtlığına, ekonominin yavaş böyüməsinə və yaşlılara yönəlik sosyal xidmətləri
dəstəkləmək üçün daha böyük vergi yükü"nə yol açacaqdır.
Avstraliya kimi köçmən toplumlarda, "çoxal və ya yox
ol" çağırısı edilməkdədir (de Lepervanche,1989). Oradakı "millət
yaratma" sürəcinin yaşaya bilməsi üçün, xalqın müəyyən bir
"kritik" sayida olmasının həyati olduğu düşünülməkdədir. İsrail`də də
insanların ölkəyə yerləşmələrini sağlamaq üçün, dışardan köç sıx bir şəkildə
təşviq edilməkdədir. Bu örnəkdə seçilən köç daha da dışlayıcıdır - yəni
Eşkenazi (Batılı) və Mizrakhi (Doğulu) kimi az çox "seçim edilə
bilər" Yəhudi birliklərini daxil etsə də, Yəhudi köçüdür. Yerli Filistin
əhalisi, Siyonist Yəhudi yerləşim projəsinə şiddətlə etiraz etmiş və
"millət yaratma" müddətinin əsgəri boyutu ağır basmıştır (Abdo və
Yuval-Davis, 1995; Herlich, 1987).
Filistinlilərlə edilən "demoqrafik yarış", İsrail
tarixində önəmlidir (Portuguese, 1996; Yuval-Davis, 1989). Lübnan, Qıbrıs və (eski)
Yuqoslaviya kimi eyni torpaqlar üçün mücaadele edən iki milli qrup arasında
milli anlaşılmazlıqların olduğu başqa toplumlarda, "demoqrafik dəngə"yə
bənzər bir önəm verilməkdədir.
"Demoqrafik yarış", yalnız mübarizə edilən
torpaqlar üçün milli bir anlaşılmazlıq olduğunda deyil, eyni zamanda hegemonik topluluğun
hegemoniyasını əldə tutmaq üçün etnik bir çoxunluğun həyatı görülməsi durumunda
oluşabilər.
Son zamanlarda Bolqarıstanda hökumət bənzər qayğılarla, daha
yüksək doğum nisbətinə sahib olan Türk və Rum azlıqlarla "demoqrafik
yarış" içindəki etnik Bolqar qadınlarını daha çox uşaq sahibi olmaları
yönündə edəcək siyasətlər uygulamaqdadir (Petrova, 1993).
Qadınların daha çox uşaq yetişdirmələri yönündəki basqə,
milli bir fəlakətin öhdəsindən gəlmək üçün qullanılan milli bir strateji ola
bilər. Örnəyin Rusiya`dakı doğum-yanlısı siyasətlər, devrim və iç savaş sonrasında
əhalinin tükənməsində doğrudan bir qarşılıq idi (Riley, 1918b: 193; Portuguese
içində, 1996: 48). Bənzər şəkildə İsrail`də də doğum-yanlısı ideolojilər yalnız
Siyonist yerləşim projələri ilə deyil, 6 milyon Yəhudi`nin öldüyü Nazı
soyqırımı ilə də bağlantılıdır. Uşaq sahibi olmamaq - və ya Yəhudi camaatının
"dışından" biriylə evlənmək və uşaq etmək belə - "demokrafik soyqırım"a
bir qatqı olaraq düşünülməkdədir.
Təbii ki qadınların, millət uğrunda uşaq doğmağa məcbur
edilmələrinin doruk nöqtəsi, SS erkəklərin "salt saxli (saf stok)"
üçün Ari qadınlardan mümkün olduğunca çox uşaq sahibi olmağa təşviq edildikləri
Lebensborn proqramı ilə Nazı Almaniyası`nda gerçəkləşmişdir. Erkəklərin qadınlarla
evlənməsi gözlənilmirdi və uşaqlar dövlət tərəfindən yetişdirilirdi (Koontz,
1986: 398-402). Bununla birlikdə Nazılar, müəyyən Alman qadınlarını uşaq sahibi
olmağa məcbur edərkən, bəzilərini də olmamağa məcbur etmişdir. Bu, onların
milli ürəməyə bağlı öjenist söyləmlərinin bir parçasıdır: "Erkəklərin qadınlar
üçün mübarizəsi, yalnız ən sağlamlara çoxalma haqqını və ya fürsətini
verər" (Hitler, Mein Kampf, köçürən Koontz, 1986: 402).
2. Öjenist Söyləm
Saxta - bilim olan öjenisizm, millətin böyüklüyü ilə deyil,
"kalitəsi" ilə ilgilənməldədir. "Millət"in "kalitəsi"nə
olan ilgi, təbii ki özlərini açıqca ifadə edən öjenistlerden daha geniş çevrələrcə
də paylaşılmaqdadır. Rifah millətlərinin kalitəsini artırmaq üçün yoxsullara
daha yaxşı sağlamlıq, eyitim və iqamətgah əldə etdirmə xidmətləri lazımlı
görülməkdədir. Bununla birlikdə öjenik, uşaqların daha yaxşı bəslənməsiylə
ilgilənməkdə, seçici ürəmə biçimində "doğal" araciliğiyla millətin kalitəsini
öncədən çabası içinə girməkdədir.
Ancaq öjenist milli artıma qurğuları, gələcək nəsilin fiziki
"sağlamlığı"ndan daha ötə bir şeylə ilgilənməkdədir: "milli
stok" və kültürəl özəlliklərin biyolojikləşdirilməsi. Margaret Thatcher`ə
Birləşmiş Krallıqdakı ilk seçki kampaniyasını qazandıran "köçmənlər
tərəfindən udulma qorxusu"nun mərkəzində yer alan "kültür" və
ənənənin" soykütüksel "fərqlilik" qavramına indirgenerek
özselleştirildiği Powellcı/Thatchercı "yeni ırqçılıq" qavramının (Baxar,
1981) kökənləri görülə bilməkdədir.
İndiki vaxtda nufus siyasətlərinin ən güclü öjenist qayğılarla
yaradıldığı ölkə Singapur`dur. Singapur`da başbaxan, yüksək eyitimli qadınlardan,
vətənpərvərlik vəzifəsi olaraq genetik baxımdan üstün uşaqlar doğurmalarını istəmiş,
digər tərəfdən yoxsul, eyitimsiz qadınlara, genetik baxımdan aşağı uşaqlar
doğurmağı davam etdirməyib qısırlaşdırılmağı qəbul etdikləri təqdirdə 10.000
dollarlıq nakıt ödül verilmişdir (Heng ve Devan, 1992). Hər vaxt aşkar olmasa
da və hər yerdə eyni ölçüdə rast gəlinməsə də bir çox ölkədə, əhalinin sınıf, etnisitə,
"ırq" və əksəriyyətlə bunların hamısına birdən dayalı fərqli qatmanlarına
yönəlik ayrımcı bir şəkildə, uşaq doğmağa təşviq və caydirma siyasətləri
mövcuddur.
Örnəyin Tamar Lewin (WGNRR, 1991) Kanzas`da uzun dönəmdə
yavaşca qana qarışan kimyasal hamiləlik önləyici içərən Norplant çubuqlarının dəri
altlarına yerləşdirilməsi üçün, toplumsal yardım alan analara (çoxu qara) 500
dolar artı ildə 50 dolar ödənməsinə dair bir plandan bəhs etməkdədir. Norplant
ilə ilgili geniş çaplı təcrübələrə qatılan quzey`deki tək ölkə ABD`dır.
3. Malthusçu söyləm
Gəlişməkdə olan bir çox ölkədə və ya bəzən LACCAP ölkələri
də deyilən: Latın Amerika, Karayiblər, Afriqa, Asiya və Pasifik ölkələrində durum
bir az fərqlidir. Bu ölkələrdə nufusun kontrolsuz bir şəkildə davamlı artımının
("partlamasının") ulusal və ya uluslararasi bir fəlakət gətirə
biləcəyi qorxusu vardır (Hartman, 1987). Buradakı nufus kontrol siyasətlərinin
təməl amacı genəl böyümə nisbətinin salınmasıdır. Bu cür siyasətlər üçün qadınlar
əksəriyyətlə "tutsaq" hədəf nufusdur. örnəyi Braziliya`da sezaryən
edilən qadınların %45'inin qısırlaşdırıldığı bildirilmişdir (Bradiotti vs. 1994:
144).
Bir İngilis din adamıykən iqtisadçı olan Thomas Malthus,
1800-cü ildən öncə, gəzəgənin qlobal qida qaynaqlarından daha daha sürətli
artan insan nufusunun uzun müddət besleyemeceği kəhanətində olmuşdur.
Bu söyləm, bir çox Üçüncü Dünya ölkəsində, ölkənin iqtisadi
və toplumsal sorunlarını həll etmədə təməl bir stratejı olaraq nufus
siyasətlərinin mihenktaşı halına gəlmişdir. "kontrol edilə bilməz" nufus
artımının bir sonucu olaraq işgücü ərzi və tələbi arasındakı dəngə ciddi şəkildə
təhdid edildiği təqdirdə, iqtisadi və siyasi sistemin sabitliksizləşməsi
qorxusu mövcuddur.
Bu anlamda ən irəli gedən ölkə Çin`dir. 1950`lərdə Mao, xalqı
milli iqtidarın və qaynaqların bir parçası olaraq görərkən, 1970`lərdə siyasət
tamamilə tərsinə dönmüşdür. Çinli ailələrin bir çoxunun birdən çox körpə sahibi
olmaları üçün (bəzi azlıqlara və çöl kəsıməndən ailələrə əgər ilk uşaqları qız
isə, iki uşaq icazəsi verilmişdir) sərt tədbirlər alınmışdır. Bunlara uymaqdan
qaçınmanın ən aşırı cəzası, valideynlərin işsiz buraxılması və uşağın eyitimdən
məhrum edilməsidir.
Malthusçu siyasətlərin etgisi olduqca cinsiyyətçidir. Uşaq
sayısının qısıtlanması yönündə güclü basqıların olduğu və oğlanlara toplumsal və
iqtisadi səbəblərlə daha çox dəyər verildiyi yerlərdə, kürtaj və uşaq cinsiyyətləri
əksəriyyətlə qız körpələrə yönəlmişdir. Malthusçu siyasətlər uygulanmaya
başladıqdan sonra, Çin və Hindistan`ın kəndlərində doğan bəlli yaş qruplarının
%100'ünün erkək olduğuna dair söyləntilər vardır.
Güney`dəki qatı nufus kontrol tədbirlərinin ardında yatan
"milli çıxar" əksəriyyətlə hökumət təşəbbüsünün bir nəticəsi olmayıb,
Kuzey`in özəlliklə də Amerika Birləşmiş Dövlətlər`in öz milli çıxarlarını algılayışı
üzündən dışardan təşviq edilməkdədir. Bir neçə il öncə dışarya sızan bir CIA
raporunda, yüksək doğum nisbətlərinin "üçüncü dünyada siyasi istiqrarsızlığa
yol açdığı və bunun Birləşmiş Dövlətlər üçün güvənlik sorunları yarada
biləcəyi" izah edilməkdədir (WGNRR, 1991). Reagan yönətimi, "qalxınma"
yardımının parçası olaraq nufus kontrolu üçün 3 milyard dolar vermişdir! Elizabeth
Sobon`un (WGNRR, 1991) belirtdiği kimi, Afrika xalqının nufus sıxlığı
Avropa`nın onda biri olmasına baxmayaraq, Birləşmiş Dövlətlər Uluslararası
Qalxınma Ajansı (USAID), Səhra altı Afrikası`ndakı 45 ölkə (hamısı) ilə
içlərində Meksika və Filipinler də olmaq üzrə cəmi 95 ölkəyə, ailə planlaması
amacıyla pul vermişdir.
Toplumsal Bağlam
Ortaq milli çıxarlar ilə fərdi çıxarlar arasında adamın
sahib olduğu uşaq sayı baxımından, əksəriyyətlə ciddi uyuşmazlıqlar olduğunu
diqqətə almaq önəmlidir. Yaşlılar və xəstələrə baxacaq rifah yapıları yoxsa,
özlərinə baxacaq yetərli sayıda sağlam uşağa sahib olmaq insanlar üçün həyatidir.
Hartman`ın (1987: 8) də işarə etdiyi kimi, körpə ölüm oranı
düşmədən, nufus artım nisbətinin düşdüyü bir durum heç olmamışdır. Bunu yapısal
uyğunlaşma siyasətləri dövründə ağılda tutmaq özəlliklə önəmlidir. Çünki bir tərəfdən
nufus artım sürətini kəsmək üçün basqı yaradarkən, digər tərəfdən də toplumsal
sağlamlıq və baxım fondları ilə qadınlara sağlam körpələr doğurmaları və
yetişdirmələri üçün verilməsi lazım olan dəstəyi qısmaqdadır.
1994 Qahirə`də BM Nufus və Qalxınma Siyasətləri Konfransı əsnasında
qadınların ürəmə haqlarına qarşı sərtcə dirənən Vatikan/İran kökdənçi ittifaqının
açıqca göstərmiş olduğu kimi, diqqətə alınması lazım olan tək toplumsal faktor,
qamusal sağlamlıq altyapısının və rifah altyapısının yoxluğu deyil. Qadınların
öz bədənlərini kontrol edə bilmələri, onlar və o biri dini liderlər üçün öz
nüfuzlarına doğrudan bir təhdid olaraq algılanmaqdadır. Və bir çox qadın,
qutsal dini qaydalar ilə ənənə və adətlərə xəyanət olaraq yorumlanacaq hər hansı
bir şey edərkən duraqsamaqdadırlar. Bununla birlikdə dini nüfuzun,
"əsl" və "özsel" dini şərtlərin bir sonucu olmaqdan çox,
qadınlar və ürəmə seçimləriylə uyuşmazlıq içindəki qonumları meşrulaşdırmaq
üçün başvurulan bir şey olduğunun bu bağlamda vurğulanması önəmlidir (Makhlouf
Obermeyer, 1994).
İqtisadi, siyasi və toplumsal qloballaşma sürəcləri də, qadınların
doğurganlıkları üzərində çəlişkili basqılar yaratmaqdadır. Bir tərəfdən qadınları
işə getmələri üçün daha böyük bir basqı mövcuddur və çoxunluqla uluslararası
yardım örgütləri sayəsində daha çox hamiləlik önləyiciyə çatılmaqdadır. Digər
tərəfdən yüksələn etnik və dini kökdənçi kimliyə dayalı və siyasi hərəkətlər,
qadınlar üzərindəki kontrolu möhkəmləşdirməkdə və hər hansı bir ürəmə haqqına
qarşı müxalifəti "ənənə və adət" adına artırmaqdadır.
Bir çox qadının jinekolojik şərtlərdən zərər gördüyü -qısırlaşdırıldıqlarında
və ya dəri altlarına Norplant yerləşdirildiyində baxım görmədikləri- toplumlarda,
qadınların fiziki rahatsızlıqları da artmaqdadır. Qadınların qanama keçirdikləri
dönəmlərdə (örnəyin Norplant tez-tez qanamağa yol açar) dini vəzifələrini yerinə
yetirmələrinin yasaq olduğu və ərlərinin onlarla cinsi ilişkisi ola bilmədiyi toplumlarda
bu durumun, ərləri tərəfindən tərk edilmək və ya boşanmaq da daxil olmaq üzrə
qadınların həyatında dolaşıq sonucları ola bilməkdədir.
Qadınların uşaq sahibi olub olmamaları yönündə basqı
və bəzən də güc qullananların həm dini (Katolik kilsəsi kimi) həm də milli
hökumət-xarici rəsmi və qeyri-rəsmi qruplaşmalar ola biləcəyini də unutmamaq
lazımdır. Məsələn bir Filistinli qadının "Döyüşüb ölməsi üçün bir oğulumun,
həbsə getməsi üçün bir oğulumuz, pul qazanmaq üzrə neft ölkələrinə getməsi üçün
bir oğulumuz və yaşlandığımızda bizə baxması üçün bir oğulumuz olması
lazımdır" dediyi kimi, Filistinli qadınlar üzərində, milli mübarizə üçün
bir çox uşaq doğmaları yönündə böyük bir basqı vardır. Yaser Ərafat’ın "On
ayda bir Filistinli doğuran flistinli qadın, ... İsraili içəridən havaya
uçurmaqla təhdid edən biyolojik zamanlı bir bombadır" dediyi
bildirilmişdir (Portuegese, 1993: 311).
Sonsöz: Ürəmə Haqları, Millətin Yenidən Ürətimi Və Feminist
Siyasət
ü Qadınların milli və etnik topluluqlara
üyəlikləri, cüt karakterlidir. Qadınlar bir tərəfdən kişilər kimi topluluğun
üyələridir. Digər tərəfdən qadınlara yönəlik, sırf qadın oluşlarıyla ilgili özəl
qaydalar və düzənləmələr mövcuddur.
ü Qadınların ürəmə haqlarına
bağlı bir çox feminist söyləm, "insan haqları olaraq qadın haqları"
şüarındakı kimi qadınlarla fərdi olaraq ilgilənmə eyilimindədir.
ü Correa və Petchesky`nin
(1994: 109-110) irəli sürdükləri kimi, "haqlar" söyləminin
tənqidləri, haqların anlam və dəyərinin, hər vaxt siyasi və toplumsal bağlama
bağlı olduğuna, bəlirsiz olduğuna və insanların aid olduğu toplumsal
kategorilərə və topluluqlara bağlı olduğuna işarə etməkdədirlər. Xüsusilə qadınların
ürəmə haqlarıyla ilgili olaraq uluslararası quruluşlar tərəfindən bu tip
şüarların seçilməsinin və haqqın, tamamilə soykırımsal olmasa da, qaraların və
Üçüncü Dünya xalqlarının böyüməsini və güclənməsini əngəlləmə amacindan olan
"demoqrafik döyüş"ün bir parçası olmasına yönəlik son bir neçə ildir
"ağ olmayan qadınlar" arasında artan bir ilgi vardır.
ü Roza Tsagarousianou`nun
(1995) irəli sürdüyü kimi, kürtajın qadağan edilməsi və ayrıca qadınların digər
ürəmə haqlarının kontrolu, qadınlara dövlət malı kimi davranıldığının siqnalını
verməkdədir.
ü Ürəmə haqları qadınların
özgürləşmələri üçün daha genəl bir mübarizənin həyati parçası olaraq görülməkdədir.
Bu, toplmudaki insanların fərqli qonumlanışını diqqətə alması gərəkən toplumun
demokratikləşdirilməsinə yönəlik daha genəl mübarizənin olmazsa olmaz bir
parçası olaraq görülməlidir.
Ürəmə haqlarına dair feminist siyasətin yuxarıdakı tələləri
də diqqətə alan tam bir çeriəvəsini gəliştirmək üçün çox yer lazım. Bununla
birlikdə belə bir çərçivə, qadınların yalnız "fərdlər" olmadığını,
eyni zamanda özəl bir sınıf, cinsiyyət və həyat döngüsü qonumunun yanında
milli, etnik və ırqı camaatların da mənsubu olduqlarını diqqətə almalıdır.
Əsər Adı: Gender and Nation (Cinsiyet ve Millet)
Yazar: Prof.Dr.Nira Yuval-Davis
Çevirən: Özgür
Qaynaq
Abdo, Nahla ve Yuval-Davis, Nira (1995) ‘Palestine, Israel
and the Zionist settler project’, D. Stasiulis ve N.Yuval-Davis (der.)
Unsettling Settler Societies içinde. Londra: Sage.s.291-322.
Bradoitti, Rosi (1994) Women, The Environment And
Sustainable Development: Towards A Theoretical Synthesis. Londra: Zed.
Correa, Sonia Ve Petchesky (1994) ‘Reproductive And Social
Rights: A Feminist Perspective’. Cambridge, MA: Harvard University Press.
deLepervanche, Marie (1989) ‘Women, nation and state in
Australia’, N. Yuval-Davis ve F.Anthias (der.), Woman-Nation-State içinde.
Londra: Macmillan.s. 36-75.
Hartman, betsy (1987) Reproductive Rights And Wrongs: The
Global Politics Of Population Control And Contraceptive Choice. New York:
Harper And Row.
Heng, Geraldine ve Devan, Janadas (1992) ‘State Fatherhood:
The Politics On Nationalism, Sexuality And Race In Singapore’. New York:
Routledge.
Koontz, Claudia (1986) Mothers In The Fatherland: Women, The
Family And Nazi Politics . Londra: Cape.
Petrova, Dimitrina (1993) ‘The winding road to emancipation
in Bulgaria’, N. Funk ve M. Mueller (der.), Gender, Politics and Post-Communism
içinde. Londra: Routledge.
Portoguese, Jackie (1996) ‘The gendered politics of
fertility politics in Israel’. Yayımlanmamış doktora tezi taslağı, University
of Exeter.
Riley, Denise (1918) ‘Feminist Thougth and Reproductive
Control: The State And The “Right To Choose”, Cambridge Women Studies Group
(Der.), Women In Society: Interdisciplinary Essays Içinde. Londra: Virago.
Stasiulis, Daiva ve Yuval-Davis, Nira (der) (1995)
Unsettling Settler Societies: Articulations of Gender, Race, Ethnicity and
Class içinde. Londra: Sage.
Tsagarousianou, Roza (1995) "God, patria and
home":"reproductive politics" and bationalist (re) definitions
of women in East\ Central Europe\ social identities, 1 (2): 283-313.
Yuval-davis, nira (1989) ‘National Reproduction And The
“Demographic Race” In Israel’, N. Yuval-Davis Ve F.Anthias (Der.),
Woman-Nation-State içinde. Londra: macmillan,s. 92-109.
Sözlük:
Algılayışادراك
:
Baxım fondları بودجه ي مراقبت و نگهداري :
Boyutبعد
:
Çeşitliمختلف:
Dışlanmaqطرد
شدن، اخراج شدن:
Egemenحاكم،
مسلط:
Ənənəسنت:
Eyilimگرايش:
Hamiləlik önləyiciپيشگيري
از بارداري :
İndirgəməkتنزل
دادن :
Köçmənمهاجر
:
Kökdənçiراديكال
:
Kökən منشاْ :
Mültəciمهاجر،
پناهنده :
Nakıtنقد
:
Odaqlanmaqتمركز
كردن :
Ödülجايزه
:
Özgülخاص
:
Qamusal sağlamlıqسلامتي
عمومي :
Qavramمفهوم
:
Qayğıتشويش
:
Qısırlaşdırmaq عقيم كردن :
Qıtlıqكمبود،
قحطي :
Qonumموقعيت،
جايگاه :
Sərtسخت،
جدي :
Soykırımقتل
عام:
Sunmaqارائه
دادن:
Sürəc فرايند:
Təzəmmünشامل:
Uymaqمنطبق
شدن:
Ürəmə تناسلي، توليدمثل:
Ürətim: توليد
Yasalقانوني:
Yükümlülükوظيفه،
التزام:
Qaynaq: Qadın Baxışı dergisinin ikinci sayısı:
