ماشااله رزمی
این گزارش برای ارائه به بخش
رسیدگی به آلودگی های شیمیائی
شورای حقوق بشرسازمان ملل متحد
تنظیم شده است .
مقدمه
روز پنجم اردیبهشت 1389 براثرشکستن پنج استخرذخیره ضایعات شیمیائی کارخانه کاوه سودای مراغه بیش ازیک میلیون متر مکعب ضایعات سمی بصورت سیل جاری شده و ده هزارهکتار از زمینهای زراعی و باغات روستاهای اطراف مراغه و بناب را ویران و مسموم کرده ویک فاجعه منطقه ای ایجاد کرده است .ابعاد این فاجعه قابل مقایسه با مسمومیت روستائیان بوپال هند میباشد که به مرگ دهها هزارروستائی منجرشد وبیست وپنج سال بعد ازحادثه هنوز عواقب آن برطرف نشده است .
مورد ضایعات کارخانه کاوه سودا نمونه ای ازدهها مورد دیگر درتبریز، اورمیه ،اردبیل وزنجان است . کارخانه پتروشیمی تبریزهوای شهررا با گازهای سمی آلوده میکند وروزانه بیش ازپنج هزارمتر مکعب پساب سمی تولید می کند
این خسارات را نمی توان نتیجه اجتناب ناپذیر صنعتی شدن دانست زیرا اگر صنعتی شدن با برنامه ریزی و با در نظر گرفتن همه جوانب باشد وفیلترکردن گازهای تولید شده وتصفیه کردن پساب های بوجودآمده برای تاسیس چنین کارخانجاتی آلوده کننده اجباری وتحت کنترل کامل باشد هرگزفجایعی ازنوع فاجعه کاوه سودا بوجود نمی آید ولی آشکار است که بی توجهی به حفظ محیط زیست وعدم رعایت سلامتی انسان ها توسط مسئولین جمهوری اسلامی موجب می شود تا با احداث صنایع آلوده کننده وغیراستاندارد درآذربایجان (شمال غرب ایران)هرازچندی فاجعه ببارآید .
نظرباینکه تنها دوازده درصد ازاقتصاد ایران دردست بخش خصوصی است لذااکثرآلودگی های ناشی ازایجاد صنایع شیمیائی خطرناک توسط شرکتهای دولتی یا نهادهائی است که زیرنظردولت فعالیت می کنند ومسئولیت خسارات وارده برمردم وطبیعت مستقیما متوجه دولت ایران است . این فجایع درکنارفاجعه اصلی یعنی خشگ شدن دریاچه اورمیه و وزیدن بادهای شور که ناشی ازبرنامه ریزی های نادرست جمهوری اسلامی است ، بتدریج آذربایجان را به یک منطقه مسموم تبدیل می کند .
مساله ازبین بردن قسمت قابل توجهی ازجنگل های ارسباران دراثرانفجارهای پی درپی معدن مس سونگون اهر ، نابودی قسمت بزرگترهمین جنگل ها برای احداث خط لوله گاز به ارمنستان ، شکسته شدن مخزن ضایعات اسیدی معدن مس مزرعه در ورزقان وسرازیرشدن آن به رودخانه اهر روز شانزدهم اردیبهشت 1389 که خسارات جبران ناپذیری به مزارع مردم درمسیر رودخانه وارد کرده ، ریختن ضایعات شیمیائی کارخانه های شیشه سازی وکاغذ سازی کاوه سودای مراغه به رودخانه صوفی چای که آنرابه رودی مرده تبدیل کرده ومهمترازهمه مسموم کردن مردم ومزارع آنان در شهرستانهای مراغه وبناب باضایعات سمی کارخانه های کاوه سودا بخشی ازخساراتی است که طی سال های اخیر زیر نظر و مدیریت دولتی به آذربایجان وارد شده است . درزیرمورد مشخص خسارات ناشی ازضایعات کارخانه شیمیائی کاوه سودا با ارقام و آمارتوضیح داده می شود تا ابعاد فاجعه آشکارترشود .
خسارات ضایعات کارخانه کاوه سودا
کارخانه کاوه سودا واقع درمنطقه قره نازمراغه ازواحدهای گروه صنعتی کاوه می باشد که درسال 1383 تاسیس شده وکارش رسما تولید نمک های صنعتی ، مواد شوینده و مشخصا کربنات سدیم سبک و سنگین می باشد اماشایعاتی در باره تولید موادشیمیائی با کاربرد نظامی دراین کارخانه وجود دارد . کارخانه اسما متعلق به حاج ابراهیم عسگریان از از صاحبان صنایع بخش خصوصی است که چندین کارخانه دیگردرشهرهای مختلف ایران وسوریه دارد ولی گفته می شود که صاحب اصلی کاوه سودا یکی ازمقامات بلند پایه جمهوری اسلامی است بدین جهت هیچ نهادی جرعت نمی کند مانع فعالیت مضر آن بشود. این کارخانه ازابتدا بدون هرگونه فیلترینگ وتصفیه ضایعات ایجاد شده وطی هشت سال گذشته ضایعات شیمیائی خودرا که بسیارسمی می باشند درحوضچه های جذبی ذخیره کرده است یعنی این حوضچه ها فاقد ایزولاسیون هستند وهدف ازریختن ضایعات درآنها اینست که بتدریج جذب زمین شده ودرخاک فرو رود که این عمل باعث مسموم شدن خاک روستا های اطراف گشته و تمام درختان را خشگ کرده است . همچنین تابحال سه باردرفصل بارندگی (نیسان)این حوضچه ها شکسته و سرازیر شدن ضایعات شیمیائی بصورت سیل مزارع و مراتع نه روستا را در مسیر خود نابود کرده است که شش روستا درمنطقه بناب وسه روستای دیگردرمنطقه مراغه واقع شده اند .
شدید ترین مورد روز پنجم آردیبهشت 1389 بوده که دراثربارندگی و پرشدن استخرها پنج استخر ذخیره ضایعات سمی شکسته و یک میلیون متر مکعب ضایعات شیمیائی کارخانه تمام مزارع ، باغات و چاههای آب و خانه های مردم را در روستا های سر راه تخریب وبرای همیشه آلوده کرده است .این حادثه که همان زمان به « فاجعه کاوه سودا» معروف شد باعث اعتراضات دسته جمعی روساتیان درمقابل فرمانداری مراغه وبناب وبعدا درمقابل کارخانه کاوه سودا گردید که با حمله نیروی انتظامی به تظاهر کنندگان اعتراضات سرکوب شد . تحت تاثیرهیجان خشم آلودی که این فاجعه ایجاد گرده بود مردم میخواستند کارخانه را آتش بزنند که اعلام گردید کارخانه تعطیل می شود و خسارات روستائیان پرداخت می شود اما چهل روز بعد کارخانه دوباره با همان شرایط قبلی شروع بکار کرد واقدام به لوله گذاری برای انتقال ضایعات کارخانه به دریاچه اورمیه نمود تا دریاچه را نیزبیشترنابود کند . انتقال ضالیعات به دریاچه بتوصیه رحیمی معاون اول رئیس جمهور انجام گرفته و فاصله 25 کیلومتر از کارخانه تا دریاچه لوله گذاری شده است اما مردم مخالف تخلیه ضایعات سمی به دریاچه هستند زیرا هم اکنون در یاچه اورمیه بخاطر قطع شده آب به آن در حال خشگ شدن است و 15 کیلونتر در منطقه بناب پس رفت دارد.
آب مصرفی کارخانه از سد علویان تامین می شود و روزانه هشت هزارمترمکعب آب شیرین ازسد علویان به کارخانه پمپاژمی شود ازاین مقداردوهزارمترمکعب مصرف ویا بصورت بخارازبین می رود شش هزارمترمکعب بصورت پساب بسیارسمی ازکارخانه خارج می گردد .عین همین کارخانه درمنطقه عجبشیرهم درحال تاسیس می باشد که مرحله دوم کاوه سودا نامیده می شود . مسئولین مربوطه قصد دارند حوضچه هائی درنزدیکی شوراکند ایجاد بکنند و ضایعات را درآن حوضچه ها ذخیره نمایند .
شایان ذکر است که پتروشیمی تبریز هم همین قدرآب مصرف می کند که آب آن از رودخانه جیغاتی(زرینه رود) تامین می شود ولی ضایعاتش تصفیه می شود وآلودگی کمتری ایجاد می کند. مسئول محیط زیست آذربایجان به کاوه سودا توصیه کرده است که از« لاگن های ژئوممبرا» استفاده کند یعنی زیراستخر هارا ایزوله بکنند تا مواد سمی درزمین نفوذ نکند وفقط تبخیر شود امادرآن صورت نیزبا توجه به سمی بودن بخاراین ضایعات آلودگی راازطریق هواگسترش خواهد داد . ظاهرا ضایعات این کارخانه بقدری سمی است که قابل تصفیه نمی باشد .
عین حادثه کاوه سودا ده روزبعدازآن درمنطقه ارسباران بوجود آمده یعنی دراثر پرشدن حوضچه های مواد اسیدی که بعد ازتغلیظ مس تولید می شود ، حوضچه ها ی مواد سمی معدن ومرکزتغلیظ مس مزرعه واقع درروستای ورزقان شکسته ومواد سمی به رود خانه اهرجاری شده و خسارات زیادی به مزارع اطراف رودخانه وارد کرده است . بنظر می رسد مسئولین کارخانجات ومعادنی که ضایعات سمی تولید می کنند بدون توجه به خساراتی که این عمل درپی دارد عمداهنگام بارندگی استخرهارا بازمی کنند تا همراه با آب باران ضایعات تخلیه گشته وجا برای ذخیره تولیدات بعدی بازگردد وهنگامیکه فاجعه ایجاد شده آشکارمی شود ادعا می کنند که تصافی بوده وبراثرشکستن دیواره حوضچه ها ایجاد شده است .
روستاهای خسارت دیده ازضایعات شیمیائی کاوه سودا
تمام روستا های منطقه حتی روستا های دورترازکارخانه نیزازبخارسمی کارخانه آسیب دیده اند درزیرفقط ازروستا هائی نام برده می شود که دراثرسیل سمی خسارت دیده اند که عبارتند از :
1 – سرج 2 – خوجامیر(خوشه مهر) 3 – تازه کند(ینگی کند) 4 – زوارق 5 – کوته مه (کوش کند) 6 – علی خواجه (الخوجا)7 – موسی درق 8 – نرج آباد 9 - خانقاه
سیل سمی خانه های مردم روستا های خوجامیر ، تازه کند و زوارق را ویران کرده ودامداری ها ومرغداریها وچاههای آب را نیزغیرقابل بهره برداری کرده است .مواد سمی بعمق دوازده متر درزمین نفوذ کرده وریشه درختان را نیزازبین برده است .نفوذ مواد سمی به چاهها مردم راوحشت زده کرده است وتعدادزیادی دام بعلت خوردن آب سمی تلف شده اند
روستا ها ی منطقه خاک نرم وحاصلخیز داشته و کشاورزی وباغداری کاراصلی مردم بوده است . باغات انگور ، آلوچه و گردوی این منطقه نعروف بوده است . دراثرسموم تولید شده توسط کارخانه کاوه سودا درختان خشگ شده اند ودرختانی هم که دورازمسیرفاضلاب کارخانه بودند بخاطر بخارات ناشی ازذخیره سموم دراستخرها محصول نمی دهند زیرافضای منطقه آلوده است وحشرات ازبین رفته اند وگرده افشانی درختان میوه انجام نمی گیرد این کارخانه شبانه روز بخار آمونیاک به هوا می فرستد .
.زمینهائی که سیل ضایعات سمی ازآنها رد شده تا دهها سال دیگر قابل بهره برداری نخواهند بود.کفته شده است که به روستائیان خسارت داده می شود اما مبلغ خسارت معادل در آمد یکساله مناطق آلوده درنظرگرفته شده است درحالی که این زمینها دیگر قابل استفاده نخواهند بود . وسعت مراتع وزمینهای زراعی آلوده شده بیش ازده هزارهکتار است . تاکنون 677 پرونده شکایت علیه کارخانه کاوه سودا تشکیل شده وخسارات وارده برروستائیان 42 میلیارد و 630 میلیون ریال برآورد شده است . براثرمسموم شدن زمینها وچاهها پنج هزار روستائی بیکار شده اندواین درحالی است که توجیه مسئولین برای تاسیس این کارخانه ایجاد اشتغال درمحل بوده است وزرای دولت احمدی نژادبخاطر اینکه کارخانه دردوره ریاست جمهوری محمد خاتمی تاسیس شده مسئولیت عواقب آنرا بعهده نمی گیرند .
امیر سلیمانی یکی از روستائیان منطقه می گوید که مسئولین کارخانه بما می گویند ازاینجا بروید ما روستا های شمارا می خریم و درمقابل زمینهای بی حاصل شما پول خوبی خواهیم داد درواقع آنها قصد دارند اهالی روستاهاراازاین منطقه بیرون کنند اما چرا ما باید زمین آباء واجدای خودرا ترک کنیم؟ ما می خواهیم برروی خاکمان بمانیم و مثل همیشه در همین جا زندگی کنیم .
امیر سلیمانی می گوید این منطقه پراست ازآثار فسیلی ، اشیاء باستانی وتاریخی . وجود آلودگی سبب نابودی این ثروت عظیم شده است مثلا مسجد تاریخی مارا تخریب کردند می گفتند مسجد جدیدی خواهیم ساخت اما بعد از چند سال بجایش سوله بزرگی زدند.
سیل ناشی از شکستن حوضچه های پساب کاوه سودا
چگونگی تهیه مواد اولیه کارخانه کاوه سودا
بخشی از مواد اولیه کارخانه کاوه سوداازنقاط مختلف شهرستانهای مراغه وبناب تهیه می شود که تهیه این مواد نیز خود آلودگی زیادی ایجاد می کند یعنی طبق نظرکارشناسان خود دولت ،کاوه سودا درمیان تمام کارخانجات موجود درایران بیشترین ضایعات سمی راتولید می کند وجالب است که پیمانکار تهیه مواد اولیه این کارخانه سمی شخص رئیس محیط زیست مراغه وبرادروفامیل های اوست باین ترتیب مسئول اصلی آلودگی ومسمومیت منطقه کسی است که وظیفه دولتی اش حفاظت ازمحیط زیست می باشد .
مواد اولیه تهیه شده درمنطقه عبارتند از :
1 – آهک – آهک مورد نیاز کارخانه ازکوههای اطراف کارخانه بخش شرقی وشمالشرقی ازارتفاعات روستاهای شیخ الاسلام، ورجوی ، امیرآباد،تازه کند ،آق کند وگشایش که اجازه بهره برداری آنها به منسوبین رئیس محیط زیست واگذار شده است تهیه می شود .
2 – نمک – تامین نمک کارخانه ازدریاچه اورمیه قسمت غرب روستای خضرلووروستا های رحمانلو، قبادلو وزینت می باشد . قابل ذکراست که نمک دریاچه اورمیه ترکیبات خاصی دارد که لازمه رشد نوعی جلبک است که خوراک«آرتمیا» می باشد وبا برداشت این نمک اگر روزی دریاچه دوباره احیاء شد دیگرامکان رشد آرتمیا که به خاویار اورمیه ملقب شده وجود نخواهد داشت .
3 – ذغال سنگ – کک تهیه شده ازذغال سنگ که به کارخانه تحویل داده می شود تهیه کردنش آلودگی زیادی ایجاد می کند . رئیس محیط زیست مراغه با اخذ پروانه اکتشاف معدن ذغال سنگ بنام خود وپدرش ذغال سنگ را درمحل اکتشاف وبا تبدیل آن به کک که یکی ازآلوده کننده ترین صنایع است، محصول بدست آمده رابه کارخانه کاوه سودا می فروشد . مشاهده میشود که رئیس محیط زیست هم خودش منطقه راآلوده میکند وهم متولی جلوگبری ازآلودگی است .
ظاهراعلت ایجاد کارخانه دراینجا بخاطروجود معادن مواد اولیه مورد نیازکارخانه دراطراف کارخانه بوده است که افراد صاحب نفوذ درجمهوری اسلامی بصورت رایگان ازاین معان بهره برداری می کنند و درمدت کوتاهی میلیاردر می شوند .
ضررهای بهداشتی کارخانه کاوه سودابه مردم منطقه
آزمایش های متعدد ازآبهای منطقه نشان میدهد که دراثرنفوذ ضایعات کارخانه کاوه سودا به سفره های آبهای زیرزمینی آبهای منطقه آلوده شده است وچون هنوزاستفاده ازآب بسته بندی شده دربطری دراین منطقه توسعه نیافته است لذا اکثریت مردم همین آبها را مصرف می کنند که دردرازمدت عواقب جبران ناپذیری برای سلامتی آنان خواهد داشت . مردم اغلب دچار ناراحتی های تنفسی وگوارشی هستند ومسمومیت درچهره روستائیان ساکن درنزدیکی کارخانه مشهود می باشد بویژه کودکان و نوزادان درمعرض مسمومیت مرگبار قراردارند .
حیوانات محل بویژه گوسفندان که ازعلف های آلوده به بخارات وگردوغبارکارخانه تغذیه می کنند اغلب لاغر ومریض هستند و پرورش گوسفند درمحل درحال ازبین رفتن است . حیات وحش منطقه نیز بشدت آسیب دیده است .
جان کارگرانی که دراین مجموعه کارمی کنند درخطراست .
خبرنگارسیاسی خبرگزاری مهرکه نزدیک به قالی باف شهردارتهران است در 30 آوریل 2010 گزارش کرده است که:
« طبق اطلاعات موثق کلیه کارکنان این شرکت دراثرتماس با مواد قلیائی پوست بدنشان درمعرض نابودی قرار دارد وحتی دستگاههای انگشت نگاری که جهت حضوروغیاب کارگران کارخانه درنگهبانی و درب ورودی کارخانه نصب گردیده است قادربه شناسائی اثرانگشت این کارگران به دلیل ازبین رفتن پوست دستشان نیست این وضعیت دربخش های 520 و 600 وبخش بسته بندی بحالت اسفناکی است شرکت کلیه کارگران خودرا به حالت پیمانی استخدام می کند و شش ماه یک باراقدام به گرفتن نمونه های آزمایش خون وغیره ازکارگرانش میکند واین نمونه هارادرآزمایشگاه مخصوص درخود کارخانه تجزیه وتحلیل می کند . شرکت هرسه ماه یکبار قراردادهارا تمدید می کند ودرصورت ابتلاء کارگران به بیماریهای گوناگون دراثرتماس با این مواد اقدام به اخراج کارگران می نماید اکثرکارگران این کارخانه پس ازمدتی کاردربخشهای مختلف کارخانه دچاربیماریهای ریوی می شوند ودرخلط آنها خون مشاهده می گردد ودائما در حال سرفه هستند . کارگرانی که درسه بخش فوق الذکردرحال کارهستند رنگ موهایشان به زردی گرائیده است . اخیرا نیز یک نفرازکارگران این شرکت که اهل روستای ورجوی بود به دلیل سرطان کبد درگذشت . نتیجه آزمایشهای اخیر نشان می دهد که تمامی کارگران این مجموعه دچار بیماریهای کبدی گشته اند ودوتن ازاین کارگران با مراجعه به پزشگ گواهی ازکارافتادگی به دلیل کاردراین مجموعه راگرفته اند که مسئولان شرکت بالاخص پس ازاطلاع ازاین موضوع هردو کارگر را اخراج و پزشگ معالج راتهدید به لغونمودن پروانه نظام پزشکی اش به کمک مافیای پشتیبان اقتصادی خود کرده اند.»
بررسی علل حادثه
طبق نظررسمی کارشناسی ، حمایت نماینده سابق مراغه ازصاحبان کارخانه باعث شده تا کارخانه ازمخازن غیر استاندارد استفاده نموده ومسئولین محلی به خاطرحمایت نماینده قبلی مراغه ازاین مساله چشم پوشی نمایند . سکوت عجیب نماینده فعلی مراغه یوسف نجفی درمورد حادثه سیل سمی کارخانه با این وسعت ازدید اهالی وکشاورزان ضرر دیده غیرقابل بخشش است . مردم انتظار دارند که مسئولین به مردم معرفی ومجازات شوند
ازابتدای تاسیس این کارخانه مردم محل با مشاهده خسارات ناشی از کاراین کارخانه به مقامات مسئول مراجعه کرده و خواهان تعطیلی آن شده اند ولی گوش شنوائی وجود نداشته است. دهها طوماربه مسئولین استان وتهران نوشته اند ولی جوابی نیامده بارها بطوردسته جمعی درنمازجمعه اعتراض کرده ودرمقابل فرمانداری ها وادارات مربوطه دیگرتجمع نموده ودست به اعتراض زده اند ،به همه ادارات دولتی وحتی به اداه اطلاعات استان شکایت کرده اندونتیجه نگرفته اند.نماینده بناب بعد از سیل سمی به رئیس جمهورنامه نوشته و رحیمی معاون اول رئیس جمهوربه وی جواب داده و رهنمود داده که ضایعات به دریاچه اورمیه هدایت شود .
قرار بود خسارات روستائیان ازطرف کارخانه پرداخت شود اما بعد از پنج ماه وقتی کارگران با دردست داشتن مدارک لازم به بانک مراجعه می کنند به آنان گفته می شود که فقط ده هزارتومان پول درحساب کارخانه موجود است وپرداخت خسارت با این مبلغ ناچیزغیرممکن است که مردم خشمگین بطرف کارخانه حرکت کرده و درآنجا تجمع می کنند اما با دخالت نیروهای انتظامی وبا تهدیدات پاسدارنوظهوری معاون سپاه پاسداران مراغه باتهام ایجاداغتشاش بزورازمحل رانده می شوند.
دوسال قبل ازفاجعه سیل سمی ، نماینده مردم بناب درمجلس شورای اسلامی به رئیس جمهوروقوه قضائیه نامه نوشته واعلان خطرکرده بود که علاوه برخسارات ناشی ازذخیره مواد سمی احتمال زیاد وجود دارد که این ضایعات بصورت سیل جاری شود وفاجعه ببارآورد . کارخانه 450 نفرکارگروکارمند دارد که تعدادی ازآنان اهل محل نیستند وعاقلانه نیست که بخاطرایجاد کاربرای این عده 230 هزارنفرمردم بناب و 250 هزارنفرمردم مراغه مسموم وبی کارشوند . درمقابل این مقدارشغل درکارخانه هزاران شغل کشاورزی ودامداری ازبین می رود . کارکرد و ضایعات کاوه سودا ، زمین ، آب ،هوا، درختان وطبیعت منطقه را مسموم می کند وسلامتی انسانها را بشدت به خطر می اندازد لیکن اراده ای قوی ترازخواست مردم محل همچنان خواهان ادامه فعالیت این کارخانه است که برفرض اگرلازم بود تاسیس شود می بایست با رعایت استانداردهای بین المللی ودرمنطقه ای دورازآبادی ایجاد می شد ونه درمیان حاصلخیزترین باغات و درمنطقه پرجمعیت مراغه . هشت سال است مسئولین امور بجای اقدام عملی به« جلسه درمانی» مشغول هستند و مرتب جلسه تشکیل می دهند و برای مردم خسارت دیده دل می سوزانند اما یک قدم عملی برنمی دارند وکارخانه نیزهمچنان زهرهای کشنده را درمزارع و باغات و بویژه دررودخانه صوفی چای می ریزد ومردم وطبیعت را مسموم می کند.
مسببین فاجعه سیل سمی کاوه سودا
1 – منصور صادقی اصل که کارخانه را به مراغه آورده است . درسال 1382 قراربود این کارخانه درتوفارقان (آذرشهر) تاسیس شود اما بدلایلی به مراغه منتقل شد .
2 – محمد جواد محمد زاده رئیس محیط زیست کشور
3 – بیوک رئیسی مدیرکل حفاظت ازمحیط زیست آذربایجان
4- علی میرزائی رئیس محیط زیست مراغه
5 - محمد اشرف نیا معاون عمرانی استانداری آذربایجان شرقی
6 – حاج ابراهیم عسگریان صاحب کارخانه
مسئولینی که فاجعه را پیگیری می کنند
1 – ضیاء الدین اعزازی نماینده بناب درمجلس شورای اسلامی
2 – سعید برقی فرماندار بناب
3 – حجت الاسلام شیخ مصطفی باقری بنابی امام جمعه بناب .
نتیجه گیری
با توجه به ابعاد فاجعه که کارخانه کاوه سودا تولید می کند ضرورت عاجل وجود دارد که سازمان ملل متحد یک کارشناس محیط زیست برای تحقیقات محلی به ایران اعزام نماید وضمن بازدید ازمحل جمهوری اسلامی را مجبورنماید که مانع فعالیت این کارخانه خطرناک شود وبا پرداخت خسارت به آسیب دیدگان درفکرایجاد اشتغال بی ضرربرای کارگران کارخانه باشد .
تاریخ تنظیم گزارش ژوئیه 2011
توضیح:
برای اطلاعات بیشتر به منابع زیر مراجعه شود
